Ailenize Teknoloji Kuralları Getirin!

Yazan: Begüm Kaptan

Yaşadığımız dijital çağın bir gereksinimi ve zorunluluğu olarak, ailelerin, en büyüğünden en küçüğüne her bireyi teknolojiyle iç içe yaşıyor. Teknolojinin getirilerinin yanı sıra, denetimsiz kullanılması halinde özellikle çocuklar için pek çok götürüsünün de olduğunu biliyor ve gözlemliyoruz. Yine de yaygın kanının aksine, dijital dünyanın zararları hakkında abartılı yaklaşımlardan kaçınmakta yarar var. Çocukların kullandığı teknolojik cihazlar dediğimizde akıllara ilk gelen tabletler, bilgisayarlar ve -çoğunlukla ebeveynlere ait- akıllı telefonlar oluyor. Günümüzde bunların kullanımının gözetim ve denetim altında tutulması, her ailenin başvurması gereken bir önlem haline geldi. Peki ama kuralların nasıl koyulması gerekiyor? Bunu birkaç başlık altında özetleyebiliriz:

  • Hangi cihazın ne kadar kullanılacağını karara bağlayın!

Öncelikle konuşmanız gereken konu, çocuğunuzun hangi cihazı, ne kadar süreyle kullanacağını belirlemek olacak. Bu noktada çocuğun kullanacağı cihazları sınırlı tutmak denetim sağlamanın ilk adımı olarak görülebilir. Örneğin evde bulunan her bilgisayarı kullanmasına izin vermektense, tek bir cihaz için izin vermek daha makul. Yapılan son araştırmalar gösteriyor ki 1-3 yaş arası çocukların üçte ikisi etkin şekilde tablet kullanıyor. Sıradaki aşama kullanım zamanlarına karar vermek. Edinburgh Üniversitesinden Prof. Lydia Plowman, çocuklara verilecek dijital cihaz özgürlüğü için en ideal zamanın, pazar günleri gündüz vakti olduğunu söylüyor. Bu özgürlüğün sınırlanması gereken zamanlarsa özellikle hafta içi gündüz vakitleri ve yatma zamanından önceki bir saat. Elbette hangi cihazın ne kadar kullanılacağı konusu çocuğunuzun yaşı ilerledikçe zaman içerisinde değişecek bir durum.

  • Cihaz kullanımını denetleyin!

Çocukların dijital medya ve internet kullanımlarını denetlemenin en kolay yolu “ebeveyn denetimi” sağlayan filtre ve yazılımlar kullanmak. Bilgisayar ve mobil cihazlarınıza yükleyebileceğiniz yazılımlardan en çok tercih edileni Qustodio. Bunun dışında tablet ve telefonlarınıza Vodafone Broadband, Flipd, Glued gibi uygulamalar indirerek de çocuğunuzun dijital ortamdaki dolaşımını ve kullanımını denetim altında tutmanız mümkün.

Altı yaşından sonra çocukların cihaz kullanımlarının ortalama olarak arttığı gözlemleniyor. Devreye okulun girmesiyle birlikte internette dolaşma sürelerinde de bir artış olduğunu düşünecek olursanız; doğru yönlendirmelerle çocuğunuzun araştırma yaparken zararlı içeriklerden uzak kalmasını sağlamanız yararlı olacaktır. Mesela onu, çocuklar için olan arama motorlarına yönlendirmek, güvenli yöntemlerden biri. Swiggle, Kids Search ve Google tarafından oluşturulan Kiddle çocuk dostu diye tabir edebileceğimiz ve işinizi çok daha kolaylaştıracak arama motorlarından.

  • Ebeveynler olarak siz de kurallara uyun!

Çocuklarınıza kural koyarken, onların rol modeli olduğunuzu aklınızdan çıkarmayın. Kuralları bozan sizseniz, çocuğunuzdan onlara uymasını bekleyemezsiniz; o yüzden tutarlı davranmanız şart. Çocukların dijital cihaz kullanımını düzenlemek çoğu ebeveyne zor geliyor; fakat pek çoğu, çocuklarının ekran karşısında geçirdikleri zamandan ötürü suçluluk duyuyor. Bu durumun önüne geçmek için Prof. Lydia Plowman şu önerilerde bulunuyor: Her şeyden önce kesinlikle bir aile rutinine sahip olunması gerekiyor. Bu sayede çocuğunuzun dijital cihaz kullanımına ilişkin kuralları da rahatlıkla koyma şansınız olacaktır. Bu rutini ne kadar erken yerleştirirseniz o kadar iyi; çünkü çocuğunuz büyüdükçe, arkadaşlarının nelere izinleri olduğunu görecektir. Bir başka kural ise, dijital ekran karşısında geçirdiğiniz zamanı çocuğunuzla paylaşmanız. Bir oyun, video veya başka bir içerik seçip çocuğunuzla onun üzerine, aynen bir kitaptan konuşuyormuş gibi konuşun. Aynı zamanda çocuğunuzu dijital ortamda geçirdiğiniz vakte dâhil etmeye çalışın. Mesela bir uçak bileti alırken, bunu onunla birlikte yapın. Bu sayede hem beraber vakit geçirmiş hem de çocuğunuza internette neler yapabileceğini göstermiş olacaksınız. İyi bir rol modeli olmak istiyorsanız, elinizde telefonla gece gündüz dolaşmayı da bırakın! Dediğimiz gibi, çocuk ne görürse onu yapar; siz böyle davranırsanız çocuğunuzun elinde sürekli telefon görmeyi kabul etmiş olursunuz.

  • En önemli nokta: Çocuğunuzla konuşun!

Hayatın her alanında olduğu gibi, dijital dünya hakkında da çocuğunuzla iletişim halinde olun. Dijital ortamdaki davranışları, oluşturduğu profiller, indirdiği oyunlar, kullandığı uygulamalar hakkında onunla konuşun. Place2Be yöneticisi Dr. Fiona Pienaar, çocuklarla konuşmaya zaman ayırmanın yanı sıra onları dinlemenin de önemini vurguluyor. Çocuğunuza neden o an dijital medyayla meşgul olmadığınızı ve diğer insanlarla ilgilendiğinizi anlatın. Çevrimdışı zamanlarınızı nasıl değerlendirdiğinizi gösterin. Çocuğunuzu alıp dışarı çıkın, oyun oynayın, yürüyüş yapın; onu en sevdiğiniz kafede bir şeyler içip sohbet etmeye götürün. Sohbetlerinizde sosyal medya ve internetin yararlarından da bahsedin. Dijital dünyanın çocukları olumsuz etkilediğine yönelik genel toplumsal kanıyı pekiştirmektense; çocuğunuza istediğinde dijital medyayı ne kadar yaratıcı ve verimli kullanabileceğini anlatın.