Artırılmış Gerçeklik: Çocukları Düşünen Bir Teknoloji

YAZANBaşak Tunçalp

 

Artırılmış gerçeklik; dijital bilginin, kullanıcının ortamıyla gerçek zamanlı olarak bütünleştirilmesine verilen isim. 3D programlarla yazılan bu teknoloji, bilinen bir işaretçiden dijital bilgi aldığında, işaretçinin kodunu çalıştırmaya ve doğru görüntüyü/görüntüleri katmanlaştırmaya başlıyor. Artırılmış gerçekliğin ticari amaçla kullanımının ilk kez 1998’de, futbol oyunlarındaki sarı ilk aşağı çizgisiyle birlikte gerçekleştiği biliniyor.

Artırılmış gerçeklik (kısaca AR), yapay zeka ve üç boyutlu baskılar gibi teknolojik ilerlemelere olanak sağlıyor. 2000’den sonra doğan çocukların, yani Z kuşağının, AR teknolojisine hızla adapte olmaları sürpriz değil. Z kuşağı aynı zamanda “dijital yerli” olarak da tanımlanmakta. 8 yaşından küçük çocukların % 72’si medya tüketimleri için sadece mobil cihazları kullanıyor. AR, Z jenerasyonunun göz ve beyin gelişimini sağlayarak dünyaya farklı bir açıdan bakmasını sağlıyor. Çocukların heyecanlandıran bir teknoloji olması bakımından da önem taşıyor.

Kindle’dan sonra AR teknolojisine sahip kitapların önem kazandığı söylenebilir. AR özellikli kitaplar, geleneksel kitapların, hem metin hem de resimlerin fiziksel ya da dijital kopyaları. Ek bir içeriği yaratılan geleneksel bir kitaptaki sayfa, ekran görüntüsü ve kamera (akıllı telefon, tablet veya bilgisayar gibi bir web kamerası) olan bir teknoloji parçası gösterildiğinde, sayfayı okuyor ve cihazın ekranında bu ek içeriği görüntülüyor. Bu içerik, başka bir resim, video ya da bir ses klibi kadar basit olabilirken, tüm animasyon dizisi kadar karmaşık da olabilir.

Artırılmış gerçeklik, birçok farklı kullanımıyla birlikte çocuk kitapları için devrim yaratacak bir teknoloji olarak yayılmaya devam ediyor. Bugüne kadar durağan resimler ve yazılarla takip ettikleri kitap sayfalarının bir anda canlanması ve kullanmaya alıştıkları akıllı cihazlarına gelmesi, günümüzde çocuklar için heyecan verici.  Kitabevleri son dönemde geleneksel okur sayısının azalmasıyla kaybettikleri tüketici kitlesini, dijital dünyaya adapte olarak yeniden kazanmaya başladıklarının farkındalar. Bazı örneklere bakacak olursak:

-Amazon, kişisel kitap değerlendirmelerinin yapıldığı bir web sitesi olan Goodreads’i satın alarak algoritmalarının yanına artırılmış gerçeklik teknolojisiyle kişisel zevkleri de katmayı başardı.

-Milano’daki ünlü kitabevi Rizzoli Galleria 1949’da açılan kitabevi, 2014 yılında dört aylık bir yenilemeden geçerek, en yeni ekran, mobil bilgisayar ve sunucu teknolojileriyle geleceğe yani artırılmış gerçeklik teknolojisine hazır hale getirildi.

-Yaratıcı teknoloji stüdyosu Big Motive, kitabevinde arttırılmış gerçeklik vaadiyle tüketicileri umutlandırıyor. Bir kitabevinde gezinirken en sevdiğiniz karakterlerin size tavsiyelerde bulunduğunu ve kitap raflarının üzerinde duran sihirli dünyalarla harekete geçtiğini hayal ederek artırılmış gerçekliğin aslında ne kadar hayatın içinde olduğunu anlayabilirsiniz.

-Artırılmış gerçeklik kavramını, bir üst seviyeye çıkaran Japon kitapçı Ginza, her hafta yalnızca bir kitabı stoklayarak kitabevi deneyimini en temel düzeyine taşıyor ve fiziksel olarak kitap konsepti üzerinde duran bir etkinlik oluşturuyor.

-AR teknolojisine örnek olacak en iyi kitaplardan biri 2013 yılında yayımlanan ve bu formatta en çok ilgi gören iDinosour‘un ardından, artırılmış gerçeklik deneyiminin çocuk kitaplarına uyarlayan deneyimlerin 2014 yılında çoğaldığını söyleyebiliriz.

-Jack Hunter serisinin ilk AR kitabı olarak çıkan French Connection, dünyanın ilk interaktif AR kitabı olma iddiasıyla bu yılın başında yayımlandı. Birlikte gelen uygulamasıyla, oyun öğeleri barındıran kitap, okuyucuların hikaye içinde interaktif bir biçimde ilerlemesini sağlıyor.

-Büyük Umutlar ve Moby Dick klasiklerinin kapaklarına mobil uygulamasıyla görülen efektler ekleyen yayıncı, AR deneyimini kullanıcılarıyla buluşturdu.

-Portekizli yeni bir girişim olan Augmented Reality Publisher ise çocuk kitaplarını artırılmış gerçeklik teknolojisini kullanarak, akıllı telefon ve tabletlerde görüntülenen 3 boyutlu kitap üretimine odaklanıyor. Nisan 2014’te çalışmalarına başladı ve ilk ürünü Tavşan ve Kaplumbağa’yla meşhur Ezop masalının başarılı bir AR uyarlamasını yaptı.

-Amerika’daki büyük ve önemli yayın şirketlerinden Penguin de AR teknolojisinin hayatımızda gittikçe artan önemini görerek bu alanda kitap üretimi yapabilmek için çalışmalara başladı.

Peki Türkiye AR Teknolojisi Konusunda Ne Durumda?

Dünyaya kıyasla Türkiye’de maalesef artırılmış gerçeklik teknolojisi kullanılarak yapılan çalışmalara pek rastlanmıyor. Rastlanan örneklerde de dünyada olduğu gibi hedef kitlenin çocuklar olduğu göze çarpıyor. Boyut ve Altın Kitaplar artırılmış gerçeklik özelliğine sahip kitaplar üreten sayılı yayınevlerinden. Ayrıca aplikasyon geliştirmeleri ve bu özelliğe sahip oyun kartları da var. Halihazırda üretilen ve tüketiciyle buluşturulan artırılmış gerçeklik kartlarının bir örneği ise tarihi yerleri anlatan kartlar. Kurucuları Türk olan Zchool “Çocuklar için Artırılmış Gerçeklik” platformu hedef kitlesi olarak adından da anlaşılacağı gibi Z kuşağına hitap eden ücretsiz bir mobil uygulama olarak karşımıza çıkıyor. Zchool ile anlaşmalı yayınevlerinden alınan kitaplar canlandırabiliyor. Zararlı içeriklerden ve izinsiz reklamlardan uzak olması bakımından da çocuklar için güvenli bir ortam sunuyor. Psikolog, oyun terapisti ve okul öncesi öğretmenleri eşliğinde geliştirilen bu uygulama, artırılmış gerçekliği eğitim sisteminin içine katmak için çalışmalarına devam etmekte. Sakarya Üniversitesi yaptığı bir araştırmada 6. sınıf İngilizce dersi için artırılmış gerçeklik özelliğine sahip ders kitapları hazırladı. Artırılmış gerçeklik özelliğini kitaplara aktarma konusunda atılan küçük adımlar devam ederken, bu teknolojinin Türkiye’de henüz gidecek çok yolu olduğu da ortada.

Dünyada yükselen bu dijital trendin, zaman içerisinde artırılmış gerçekliğin öneminin daha çok fark edilmesiyle birlikte, Türkiye’de de daha belirgin bir varlık göstermesi bekleniyor. AR teknolojisine sahip kitapların önce Z kuşağı, sonra da hepimiz için heyecan verici olduğu kuşkusuz.

Leave A Comment