Yaz Tatilinde Aileler Dijital Medyayı Nasıl Sınırlandırmalı? Anaokulu Psikoloğu Pınar Akgün’e Sorduk

Röportaj ve Haber: Eda Köprü Yılmayan 

Çocuklar için yaz tatili sadece deniz, kum güneş, oyun anlamına gelmiyor. Tatili iple çeken çocuklar daha fazla çizgi film izliyor, tablet bilgisayarda oyun oynayarak vakit geçiriyor. Yapılan araştırmalar dijital medya kullanım yaşının düştüğünü gösteriyor. Hal böyleyken yaz tatili gibi uzun bir dönemde aileler çocuklarının dijital medya kullanımını nasıl sınırlandırmalı, çocuklarıyla nasıl vakit geçirmeliler? Bu konuda merak ettiklerimizi Irmak Okulları – Feneryolu Irmak Anaokulu Psikologu Pınar Akgün’e sorduk. Akgün okul döneminde olduğu gibi yaz döneminde de çocukların bir rutini, programı olması gerektiğine dikkat çekiyor.

Çocuklar oluşturulan programlarıyla günü takip edebilmeli. Ne yapacaklarını bildiklerinde kendilerini güvende hissediyorlar. Uyanma, beslenme, uyku saatlerinin yanı sıra medyayı ne kadar süreyle kullanacakları da belirlenmeli. Bunu yaparken çocuğunuzun da fikrini alabilirsiniz. Çocuk kendisinin de karar merci olduğunu gördüğü noktada daha az direnç gösterip aileyle işbirliği yapabilir. Ayrıca ailelerin çocuklara rehberlik etmesi de önemli. Nelerle oynayabileceği, nasıl oyunlar kurabileceği konusunda çocuklarına yardımcı olabilirler. Arkadaşlarıyla vakit geçirmesi için teşvik edebilirler. Özellikle küçük yaş grubundaki çocuklar yaz tatilinde aileleriyle daha fazla vakit geçirdikleri için okul zamanı ayrılma konusunda zorluklar yaşayabiliyorlar. O dönemde hayatlarında sürekli anne varken okul başladığında anne yine sınırlı bir alanda olmaya başlıyor. Bu nedenle hem birlikte vakit geçirip yoğun dönemde kaçırılan şeylerin telafisi yapılabilir hem de bir yandan da çocuğun kendi başına oynaması, arkadaşlarıyla iletişiminin devam etmesi, etkinlikler planlanması hem anne hem çocuk için daha iyi bir yöntem olabilir. Çünkü çok fazla birlikte vakit geçirildiğinde istediğimizin dışında bir tablo da ortaya çıkabiliyor.

Psikolog Pınar Akgün Feneryolu Irmak Anaokulu - Irmak Okulları

Psikolog Pınar Akgün
Feneryolu Irmak Anaokulu – Irmak Okulları

“Çocuğa aile rehberlik etmeli’’
Dijital medyayla erken yaşlarda tanışan çocuklarda fazla kullanım sonucu ciddi sağlık problemleri de doğabiliyor. Amerikan Pediatri Akademisi’nin (APA) ‘Dil Gelişimi ve Konuşma Becerileri’ başlıklı makalesinde küçük çocukların konuşma gelişiminin olumsuz etkilenmemesi için televizyon, akıllı telefon, tablet gibi ekranlı elektronik cihazları kullanmaları yerine anne babalarıyla etkileşim içinde oyun oynamaları tavsiye ediliyor. İki yaşından büyük çocuklar için bu kuralın biraz gevşetilebileceği ancak her koşulda elektronik cihazlar karşısında harcanan zamanın iki saati geçmemesi gerektiği belirtiliyor. Psikolog Pınar Akgün dijital medya kullanımının sınırlandırılmasının yanı sıra ailelerin çocuklara bu medya araçlarının nasıl kullanılması gerektiği konusunda da rehberlik etmesi gerektiğini vurguluyor.

Dijital medya kullanımının sağlıklı veya sağlıksız olması tamamen ebeveynin nasıl tutum sergilediği ile ilgili. Çocuklar doğdukları anda ilk nesnesinin anne olduğu ardından baba ve diğer aile fertleri ve arkadaşları olduğunu gözlemleyecek olursak, ebeveynlerin öncelikle kendi tutum ve alışkanlıklarına bakmaları gerekiyor. Yani anne, baba eve geldiği anda elinde telefon veya tablet bilgisayar zamanını böyle geçiriyorsa ve çocuktan da dijital medya kullanımını sınırlandırmasını istiyorsa çocuk burada bir tutarsızlık olduğunu görecektir. ‘Bana yapma diyor kendi de aynı şeyi yapıyor’ diye düşünecektir. Ailelerin öncelikle kendilerinin ne yaptıklarını düşünmesi ve dijital medya kullanımını sınırlandırması gerekiyor.

‘’Dijital medya öğrenme değil pekiştirme aracı olmalı’’
Türk Pediatri Akademisi 0-2 yaş arasındaki çocuklarının medya araçlarıyla bir araya gelmemesi gerektiğini vurguluyor. Bu dönem beyin gelişiminin en hızlı olduğu dönem. Çocuk dijital medyayla biraya geldiğinde pasifize oluyor. Bu araçlar çocuğun beyin, bilişsel gelişimini de etkileyebiliyor. Bilişsel gelişimin yanı sıra dil gelişimi de ön plana çıkıyor. Dil gelişiminin olması için çocuklar interaktif bir ilişkiye ihtiyaç duyuyor. Dijital medya daha çok pasif olduğu için fazla kullanım çocukların dil gelişimlerini, sosyal ve psikomotor gelişimlerini etkileyebiliyor.

Dijital medya çocuğun öğrenmesine yarayan bir platform olmaktan ziyade öğrendiklerini pekiştirmesine yarayan bir alan olmalıdır. Çocuğun esas ihtiyacı olan şey oyun. Çocuklar oyun oynarken öğrenmeye devam ediyor, sosyalleşiyor ve hayatında yaşadığı sorunları görebilmemiz adına önemli veriler veriyorlar. Kendi çocukluk dönemimizi düşündüğümüzde hep oyun oynuyorduk. Çocuklar büyüdükçe kendi oyunlarını kurmaya başlıyor. Öğrenmenin ve keşfetmenin önemi artıyor.image

‘’Doğru içerikle dijital medyadan yararlanılabilir’’
İçeriğin dikkatli seçilmesi halinde dijital medyadan da yararlanılabilir. Ancak dijital medya çocuğun öğrenmesine yarayan bir platform olmaktan ziyade öğrendiklerini pekiştirmesine yarayan bir alan olmalıdır. Kavram çalışmaları, dikkat geliştirmeye yönelik çalışmalara odaklanılabilir. Yaş büyüdükçe işin içine istismar ve siber zorbalık gibi dış tehditler de giriyor. Sizin çocuğunuzla iletişiminiz açıksa, yaptığı her hatalı davranış ceza, kızmak olarak karşılık görmüyorsa çocuk bir şeyleri paylaşmak konusunda istekli olacaktır.

Bizde çocuk öpülmek istemiyorsa anne baba devreye girip ‘Amca seni çok sevdi hadi öp’ diyebiliyor ya da sormayı bile beklemeden biri çocuğun yanağına yapıştığında ‘bak ne kadar sevdi seni’ şeklinde ebeveyn yaklaşımları olabiliyor. Oysa çocuğun istismar konusunda bilgilendirilmesi gerekiyor. Çünkü neyin doğru neyin yanlış olduğunu anlamlandırabilecek olgunlukta değil. Ailelerin bu konuda da çocuklarla konuşması, bilgi vermesi ve dijital dünyada da kendisini rahatsız eden bir durumla karşılaştığı zaman mutlaka kendileriyle paylaşmasını vurgulamasında fayda var. Böylelikle dış dünyanın tehlikelerinden de daha fazla koruruz. Sosyal medya konusunda çocuğun yanında bulunmak önemli. Kimlerle konuşuyor. Arkadaş listesinde kimler var. Ailelerin bunları bilmesi önemli.

‘’Çocuğun kendisini oyalamasına izin vermiyoruz’’
Son dönemde hayatımıza dijital bakıcı diye bir kavram girdi. ‘Çocuk yemek yemiyorsa tablet bilgisayarı önüne koyalım yedirelim ya da bir ortama girildiğinde çocuk sıkılıyorsa telefonu verelim de daha sessiz olsun, biz de rahat edelim’ yaklaşımlarını görüyoruz. Böyle davranıldığında çocuğun kendisini oylamasına izin vermiyoruz. Sıkıldığı zaman neler yapabilir bunlarla ilgili bir fikri olmuyor. Sosyalleşmekle ilgili ciddi sıkıntıları oluyor. Ekran karşısında konuştuğu biri de olsa, iletişim şekli olarak bunu tercih ettiğinde sosyal ilişkiler geliştirmekte sıkıntılar yaşıyor. İleride hiçbir şeye tahammülü olmayan, mutsuz insanlardan biri olarak karşımıza çıkıyor. Burada en önemli nokta ebeveynlerin çocuğa model olması ve rehberlik etmesi. Çocuklar ailelerini taklit ederek büyüyor. Duruma göre problemin ne olduğunu belirleyip ona odaklanmak önemli. Çocuğun elinden haz odaklı olan şeyi alıp yerine bir şey koymalıyız. Bu nedenle aileler dijital medyayı sınırlandırırken, onun yerini dolduracak önerilerde de bulunmalılar.

Leave A Comment