Ekran Zamanı ve Çocukların Göz Sağlığı

Yazan: Tuğsem Soner

Birçok ebeveynin ekran başında geçirilen zamanı endişe verici bulduğunu fakat konuyla ilgili
önyargılar aşıldığında çocukların ekran karşısında geçirdikleri zamanı nasıl verimli kullanılabileceklerini önceki yazılarımızda anlattık. Bu sefer de ebeveynlerin, çocuklarının sağlıklarıyla ilgili endişelerinden yola çıkarak,ekranlar karşısında geçirilen vaktin göz sağlığına etkisini, özel bir hastanede çalışan Doç. Dr. Eylem Yaman Pınarcı ile konuştuk.

Ekranların göz hastalıklarına davetiye çıkardığına veya bu hastalıkları ilerlettiğine dair haberleri internet ve sosyal medyada sık sık görüyoruz. Bu haberlerin doğruluğu ve güvenilirliğini akademik raporlar eşliğinde sorduğumuz sorularla inceledik.

Ekran Başında Geçirilen Süre Gözleri Yoruyor mu?

Göz yorgunluğu (astenopi) gözlerin uzun süre ve yoğun bir şekilde kullanımı sonucu yorgun düşmesidir. Uzun süre ve mola vermeden bir ekrana odaklanan gözün kırpma sayısı 4’te 1 oranında düşüyor bu sebeple gerekli nemi sağlayamayan göz yorulup kuruyor. Hem erişkinlerde hem de çocuklarda görülen göz yorgunluğu ve buna bağlı göz kuruluğu, genetik yatkınlık olması koşuluyla astigmata, miyopiye yol açabiliyor. Hatta Euretina’nın geçen yıl Kophenhag’ta düzenlemiş olduğu kongrede doktorlar, sokağa oranla evde daha fazla vakit geçiren çocukların, göz yorulmasına bağlı miyop ve astigmat numaralarının daha yüksek olduğunu belirtiyor.

“Ekran karşısında geçirilen sürenin göz yorgunluğuna etkisine dair bilgileri göz doktorları olarak tecrübelere dayandırıyoruz. Bu verinin kanıtlanması teknik açıdan zor. ”

Çocuklar Ekran Başında Ne Kadar Vakit Geçirmeli, Mesafeleri Ne Olmalı?

Eylem Yaman Pınarcı, ekranlar karşısında geçirilen toplam süreden ziyade dinlenmeler arasındaki vakte dikkat etmemiz gerektiğini vurguluyor. “En fazla 45 dakikada bir 15 dakikalık aralıklarla ekran başında vakit geçirilmesi doğru olacaktır. Ekranlarla çocukların arasında en az 30 cm ve ekranın göze göre konumu aşağıda olmalı böylece göz yarı kapalı pozisyonda olur ve kuruması yavaşlar.”

“Ekranlar karşısında günde 8 saatten fazla vakit geçiren hastalarıma, göz yorgunluğunun sebep olduğu sonuçları hafifletmesi amacıyla muayene sonrası gözlük ve göz yaşı damlası kullanmalarını öneriyorum.”

İzlerken Uyuyakalmak Gözü Bozar mı?

Günümüzde ekranlara uyurken bile maruz kalabiliyoruz. Çocuklar da uykuya dalmadan önce tablet ve telefonlarla vakit geçirirken farkına varmadan (tekrarlamakta fayda var; genetik yatkınlığı varsa) erken yaşta yüksek numaralı gözlükler takmak zorunda kalabilir.

Göz, yapısı gereği yakına odaklanmaya çalışırken zorlanıyor ve kaslarını geriyor. Ekranlarla vakit geçirdikten hemen sonra uykuya daldığımızda gözlerimizi, kasları gerilmiş halde kapatıyoruz ve normale dönmesi zaman alıyor. Bu da göz spazmına neden olabilir. Göz spazmı oluştuğu zaman göz aşırı derecede yorulma evresine girer, uykunuz gelir, ekranlar karşısında veya kitap okurken uyuyakalırsınız, gözünüzde ağrı hissedebilirsiniz. Göz spazmı sonucu baş ağrıları, gözün yorulması ve hatta gözde kızarıklıklar bile meydana gelebilir.

Sanal Gerçeklik Gözlüklerinin Göz Sağlığına Etkisi Nedir?

Sanal gerçeklik ve oyunları yeni gündeme gelmiş bir teknolojik ürün olmakla birlikte soru işaretlerini de beraberinde getiriyor. Sanal gerçeklik ortamları bir bilgisayar ekranı yoluyla edinilen görsel tecrübelerdir. Sanal gerçeklik gözlükleri de görme, duyma gibi duyulardan faydalanarak sanal gerçeklik ortamı tecrübesi yaşatır.

Görsellerin tamamen sanal olduğu bu ortamda (doğanın kurallarına aykırı elde edilmiş bir ortamda) çocukların gözleri diğer ekranlarda olduğundan daha farklı uyarılacaktır. Bu uyarılma sonucu 1 saatlik kullanımda bile baş ağrılarına sebebiyet veren bir göz yorgunluğu olabilir. Hatta üç boyutlu göremeyen çocuklar beklediğini göremediğinde hayal kırıklığı yaşayabilir. Bu nedenle, sanal gerçeklik gözlüklerinin kullanımından önce çocuklar ebeveynleri eşliğinde, mutlaka göz muayenesine gelmeli ve sakıncalı durumlardan haberdar edilmelidir.