İntihal Yazı Dizisi – Bölüm 1: İntihal ve Siber İntihal Kavramına Giriş
Dünyadaki hemen her kültürde hırsızlığın kötü bir şey olduğu fikri, küçük yaştan itibaren çocuklara aşılanır. Peki ya fikir hırsızlığı? Günümüzde eğitim çağındaki birçok çocuk, ne yazık ki sınavlarda, yaptığı ödev ve projelerde intihal suçu işlemiş oluyor. Hatta bazı çocuklar bunun farkında bile olmuyor. Bu noktada intihal kavramını tanımlamak önem taşıyor. TDK sözlüğüne göre ‘’bir kişinin eserlerinde başka kişilerin ifade, buluş veya düşüncelerini kaynak göstermeksizin kendine aitmiş gibi kullanması.’’ intihal olarak tanımlanıyor.
Sizin için hazırlamış olduğumuz yazı dizisinde, intihal ve çocuk ilişkisini ele alıp, çocukların intihalden uzak durması için önerilerde bulunacağız.
Siber İntihal (Cyber-Plagiarism) ve Çocuk İlişkisi
Pekçok ülkedeki eğitim sistemi, öğrenciden artık interneti ve bilgisayarı kullanarak ödev yapmalarını, proje hazırlamalarını bekliyor. Öğrenciler bilgisayar ile sunum hazırlıyor, videolu materyal üretiyor. Hatta kağıt üzerine yazılarak verilen ödevler bile kimi zaman internetten alınan bilgilerin izlerini taşıyor. Öte yandan teknoloji ve eğitimin bu denli entegre olması, öğrencinin siber intihal yapma olasılığını artırıyor. Alberta Üniversitesi’ne göre siber intihal, ‘’internette bulunan belgelerin ve araştırma metinlerinin izinsiz kopyalanması, indirilmesi veya internette bulunan bir fikrin kopyalanarak sakıncalı amaçlarla kullanılması.’’ olarak tanımlanıyor. Bu durumda, çocuklara küçük bir yaştan itibaren intihal kavramının doğru bir şekilde aşılanması, onların zihinsel yaratıcılığının önüne ket vurulmaması anlamını taşıyor.
Çocuklar kaç yaşından itibaren intihalin kötü bir şey olduğunu anlıyor?
Yale Üniversitesi’nden Kristina Olson ve Alex Shaw’ın yaptığı araştırma, bize çocukların kaç yaşından itibaren intihali olumsuz bir durum olarak algılamaya başladıkları konusunda fikir veriyor. Shaw ve Olson’ın araştırmasında, yaşları 3 ile 11 arasında değişen bir grup çocuğa kukla videoları izletiliyor. Bu videolarda, resim dersine katılan iki farklı kukla karakteri ön plana çıkıyor. Kuklalardan biri kendi yaratıcılığıyla resim çiziyor, diğer kukla ise resmini yaparken arkadaşından kopya çekiyor. Daha sonra çocuklardan, videodaki bu kukla karakterleri değerlendirmeleri isteniyor. Sonuç olarak, araştırmaya katılan çocuklardan en az 5 ve 6 yaşında olanların, kopya çeken karakteri daha az beğendikleri ve onu kopya çektiği için ‘’çok kötü’’ olarak tanımladıkları ortaya çıkıyor. Araştırmacılara göre, bu durum bize nispeten çocukların özgün fikir kavramını 5 yaşından itibaren anladıklarını gösteriyor.
Müzik, Video ve Fotoğraf Hakkında
İntihal sadece metne dökülmüş fikirlerin kopyalanmasıyla ortaya çıkmıyor. Dijital medyada bulunan müzik, video ve diğer görsellerin kopyalanması da intihal durumu oluşturabiliyor.
Günümüzde çoğu çocuğun eğitim hayatlarında bu materyalleri kullandığını biliyoruz. Bununla beraber bazı çocuklar kendi sosyal medya hesapları için içerik üretirlerken de internetteki müzik ve video kaynakları ile yakın ilişki içinde oluyor. O halde bu konudaki kaynak kullanımının da sınırlarının net bir biçimde çizilmesi ve çocuklara aktarılması önem kazanıyor.
Örneğin:
- Üzerinde telif hakkı bulunan bir medyanın (fotoğraf gibi) kopyalanarak, basılı çalışmalarda veya dijital ortamda kullanılması.
- Üzerinde telif hakkı bulunan videolarla yeni bir video yaratılması ve arkaplanda aynı şekilde telif hakkı içeren müzik kullanılması
- Üzerinde telif hakkı bulunan bir müziğin, eser sahibinden izin alınmayarak tekrar yorumlanması (örnek olarak cover yapmak)
- Başka bir müziğin, yeni bir beste oluşturulurken çok benzer bir şekilde kullanılması
intihal olarak değerlendiriliyor.
Siber İntihal ile ilgili istatistiksel çalışmalar
İntihal ile alakalı yapılan araştırmalar, durumun eğitim alanındaki ciddiyetini ortaya koyuyor. Örneğin, The Josephson Institute Center’ın, Amerika Birleşik Devletleri’nde okuyan 43,000 lise öğrencisi üzerinde yaptığı araştırmaya göre, Araştırmaya katılan her üç öğrenciden biri, ödevlerinde interneti kullanarak intihal yaptığını kabul ediyor.
Yazı dizimizin gelecek bölümünde, eğitim sisteminin büyük bir problemi olan ödev sitelerini ele alacağız.
Kaynak:
https://www.plagiarism.org/article/plagiarism-facts-and-stats
https://www.plagiarism.org/article/what-is-plagiarism
Olson, K., and Shaw, A. (2010). ‘No fair, copycat!’: what children’s response to plagiarism tells us about their understanding of ideas. Developmental Science DOI: 10.1111/j.1467-7687.2010.00993.x
