Çocukların da Dijital Dünyasında Yükselen Trend: Sesli Kitap

YAZANSeher Bakır

Kitap okumayı çok seviyor ancak buna yeterince vakit ayıramıyorsanız, teknoloji sayesinde bunun bir çözümü artık var: sesli kitap. Sesli kitap kısaca, okunan bir metnin kaydı anlamına geliyor. Teknolojinin gelişmesiyle dönüşen bir mecra olarak kitap, ilk önce elektronik kitap (e-kitap) formatında hayatlarımıza girdi. 2000’li yıllar e-kitap endüstrisinde büyük rekabetin yaşandığı yıllar oldu. Bugün dijital dünyada hızla büyüyen bir sektör ve trend haline gelen sesli kitabı, e-kitaptan ayıran fark, özellikle akıllı  telefonlar ile her yerde ulaşılabilir olması. Uluslararası sesli yayıncılar birliğinin (APA- Audio Publisher Association) yaptırdığı ankete göre, 2018 yılı sonu verilerine göre sadece ABD’de pazarın büyüklüğü bir önceki yıla göre % 24.5 artarak 1 Milyar Dolar’a ulaştı. Yine 2018 yılında yayınlanan sesli kitap adedi 44.685 oldu.   

Türkiye’de Sesli Kitap

2006 yılında Boğaziçi Üniversitesi bünyesinde kurulan Görme Engelliler Teknoloji ve Eğitim Laboratuvarı (GETEM) Türkiye’nin ilk dijital kütüphanesi olma özelliğini taşıyor. O tarihten bu yana, Boğaziçi Üniversitesi bünyesinde hizmet vermeye devam eden bu e-kütüphane binlerce sesli ve elektronik kitap, radyo tiyatrosu ve sesli betimlemeli filmi içeriyor.  

Sesli kitapların profesyonel olarak tüm okuyuculara ulaşmasının tarihi ise ülkemizde çok yeni. İlk profesyonel girişim, 2014 yılında kurulan Seslenen Kitap uygulaması oldu. Seslenen Kitap, tekil satış yöntemiyle sesli kitapları kullanıcıya tanıttı ve aynı zamanda Türkiye dışında da ilgiyi yakaladı. İsveçli Storytel firması, Seslenen Kitap’ı 2017 yılında satın aldı. Bir diğer başarılı uygulama örneği olan, Polonyalı sesli kitap platformu Audioteka ise 2018 yılında Türkiye pazarına girerek 20’yi aşkın yayınevi ile iş birliği yaptı. Audioteka’nın genel müdürü Gökhan Oğuz ile yaptığımız görüşmede, bu pazarın Türkiye’de çok yeni olması sebebiyle henüz herhangi bir veri tabanı oluşmadığını öğrendik. Ancak sesli kitap uygulaması ile ilgili yabancı yatırımcıların Türkiye’ye gösterdiği ilgi ülkemizin bu alanda gelişmeye açık bir pazar olduğu görüşünü güçlendiriyor.

Çocuk ve Sesli Kitap

Dinleme, eğitimin temeli. Özbay’dan alıntılayacak olursak, “Çocuklar öğrenmeye dinleme ile başlarlar. Dinleme konuşma, okuma ve yazma gibi diğer alanlara da temel oluşturur. Çocuklar, hem öğrenmek hem de zihinsel yapılarını geliştirmek amacıyla dinleme becerilerini kullanırlar. Dinleme yoluyla öğrencilerin iletişim kurması, öğrenmesi ve zihinsel yapısını geliştirmesi kolay olmaktadır” (Özbay, 2009: 81). Bu doğrultuda günümüzde sesli kitaplar, özellikle gelişmiş ülkelerde okul öncesi yaş grubunda kullanılan yaygın bir eğitim aracı halini aldı.

Türkiye’de sesli kitap pazarının en büyük iki oyuncusu  Storytel ve Audioteka. Her iki platformun içeriklerinde çocuklara yönelik çok sayıda sesli kitap mevcut. Bu platformların  dışında yabancı  pek çok platform da hizmet sunuyor. Bu uygulamalara nasıl erişilebileceğini anlatmak ve çalışma prensiplerini aktarmak amacıyla bu yazıda, özellikle Storytel ile sadece çocuklar için hazırlanmış olup ebeveyn ve eğitimcilerin de ilgisini çekebileceğini düşündüğümüz Dreamybooks’u kısaca tanıtmak istiyoruz.  

Storytel

Storytel uygulamasında sesli kitaplar ve e-kitaplar sunan abonelik tabanlı bir hizmet veriliyor. İsveç, Norveç, Danimarka, Finlandiya, Polonya, Hollanda, Rusya, İspanya, Hindistan, İzlanda ve Türkiye; Storytel’in abonelik servislerinin aktif olduğu ülkeler.

Storytel Türkiye bünyesinde bugün 500’den fazla Türkçe sesli kitap barındırıyor ve bu sayı her geçen gün artıyor. Ayrıca Storytel Türkiye aboneleri 25.000 civarında İngilizce sesli kitaba ve 15.000 civarında İngilizce e-kitaba uygulama ve web sitesinden ulaşabiliyor. Ücretli abonelik yoluyla her yaştan okuyucuya hitap eden platformda, çocuklar için ayrı içerik seçenekleri bulunuyor.

Dreamybooks

Bu uygulama, App Store ve Google Play’den indirilebiliyor. DreamyBooks, 2-12 yaş çocukların okumaktan ve dinlemekten hoşlandığı masal ve hikaye kitaplarından oluşan dijital bir kütüphane. DreamyBooks ile çocuklar, uygulama içindeki kütüphane ile birçok kitabı her zaman ve her yerde anında okuyabiliyor. Bu platformun 4 ana fonksiyonu bulunuyor.

1. Bana Oku

Çocuğunuz okul öncesi yaşında olabilir ya da siz seyahat halinde olabilirsiniz. DreamyBooks tüm kitaplarda sesli okuma seçeneği sunuyor. Bana Oku ile çocuklar sevdikleri hikayeleri profesyonel seslendirmenlerin sesinden dinleyebiliyor.

2. Sesimi Kaydet ve Kaydımı Oku

Kitaplar öğrencilere dinleme, okuma ya da okuduğunu dinleme seçenekleri sunuyor. DreamyBooks kaydet seçeneği ile dilediğiniz kitabı tek başına ya da çocuğunla birlikte seslendirebilir, müthiş yaratıcı hikayeler yaratabilirsiniz.

3. Kelime Takip Teknolojisi

Okul öncesi çocuklar kitabı dinlerken kelime takip özelliği sayesinde kelime tanıma sürelerini hızlandırabiliyor. İlkokula başlayan çocukların okumayı öğrenmesine fayda sağlayabiliyor.

4. Zenginleştirilmiş Kitaplar

İçerisinde ses, müzik, yazılı metin ve kelime takip özelliklerinin birlikte kullanılması ile öğrencinin birçok duyusuna hitap edilerek öğrencilerin okumaktan keyif alması hedefleniyor.

Ayrıca DreamyBooks, kitaplarını Türkiye’deki tüm ana okul ve ilkokul öğretmenlerine ücretsiz olarak sunuyor.

E-kitapların neden ücretli olduğu konusunda bilgi almak için Dreamybooks uygulamasının sayfasına ulaşarak detaylı bilgi alınabilir.

Kaynakça:

Özbay, M. Bir Dil Becerisi Olarak Dinleme Eğitimi.  Ankara: Öncü Kitap, 2009

Önder, I. e-Kitap ve Dünyada Elektronik Kitap Yayıncılığı. Türk Kütüphaneciliği 25, 1 (2011): 97-105

Audio Publishers Association

Oggito – Hiç Sesli Kitap Dinlediniz mi?

Digital Age – Sesli Kitap Platformu Audioteka Şimdi Türkiye’de