“1 Yeni Bildiriminiz Var “
“Ben bu kitabı özellikle ebeveynler için, onlara rehberlik eden öğretmenler için ve bu konuya ilgi duyan, kendini çaresiz hisseden, teknoloji konusunda çocuklara destek olmak isteyen herkes için yazdım. Ben bu kitabı halalar, teyzeler için yazdım. Ben bu kitabı dayılar, amcalar için yazdım. Ben bu kitabı anneanneler, dedeler, büyükbabalar, babaanneler için yazdım. Ben bu kitabı çocuklara bakıcılık yapanlar için yazdım.”
Doç. Dr. Yavuz Samur
Dijital Medya ve Çocuk Platformu’nun “Yasaklama Yönlendir” mottosunu teyit eden bir kitabı sizlerle buluşturuyoruz. Keyifle ve sıkılmadan okunan bir el kitabı niteliği taşıyan bu çalışma, dijital dünya ve çocuklar ile ilgili tüm konularda, akıllardaki pek çok soruya yanıt veriyor. Bu yanıtların sade bir dille ve karşılaştırmalı örneklerle aktarılması, anlamayı kolaylaştırdığı gibi aynı zamanda okuyucuyu eğlendiriyor da. Doç Dr. Yavuz Samur, oyun oynamayı, oynamanın öğrenme sürecindeki rolünü önemseyen ve bu konuda araştırmalar yapan bir akademisyen. Bahçeşehir Üniversitesi Bilgisayar ve Öğretim Teknolojileri Eğitimi bölümünde öğretim üyesi olan Samur, aynı zamanda “Ugur Games” isimli girişimi kapsamında, çocuklar için eğitsel oyunlar tasarlıyor, geliştiriyor, üretiyor. Bunları çocuklarla deneyip elde ettiği sonuçları değerlendirerek akademik çalışmalar gerçekleştiriyor.
Dijital Medya ve Çocuk olarak, Doç Dr. Yavuz Samur’un kaleme aldığı “1 Yeni Bildiriminiz Var” isimli kitabı sizler için derledik.
Yasaklamak yok, sınırlamak var
En büyük hatalardan birinin teknolojik aletleri yasaklamak olduğunu söyleyen Yavuz Samur, şöyle bir örnek veriyor: “Artık araba kullanmayacaksınız, zaten kurallara da uymuyorsunuz, hızlı kullanıyor ve hatalı sollama yapıyorsunuz. ‘Artık araba kullanmak yok, herkes yürüyecek. Hem yürümek sağlıklı, ne güzel spor yapmış oluyorsunuz, ne gerek var araba kullanmaya?’ gibi cümleler nasıl kulağa saçma geliyorsa, çocuklara da ‘Artık telefon yok, tablet yok, internet yok’ demek o kadar saçma gelir.” diyor.
Yasaklamak yerine sınırlı kullanımın her zaman işe yarayacağını belirten Samur, bazı mekân ve zamanlarda sınırlama getirilebileceğini ve bunda bir yanlışlık olmadığını söyleyerek ekransız zaman ve mekanları şöyle sıralıyor:
Ekransız Yemek: Sofrada ekrana yer olmamalı. Yemek masası, muhabbet edilen, hal hatır sorulan, aile bireylerinin birbirine baktığı yer olmalı. Çocuklar ne yediğinin farkında olmalı, tat almalı.
Ekransız Yatak: Yapılan araştırmalar, uyku öncesinde ekran kullanımının, uyku kalitesini düşürdüğünü söylüyor. Her 10 çocuktan 2’si ya da 3’ü yatağa telefon/tabletle giriyor. 8 saat uyuyacaksanız, yatağa telefonla girdiğinizde otomatik olarak bu süre düşüyor.
Ekransız Tuvalet: Tuvaletler en az zaman geçirilen yerler iken artık en çok vakit geçirilen yerler haline geldi. Sadece süre açısından değil; tuvaletin mikrop taşıma özelliğinden dolayı da sağlık açısından olumsuz etkileri üzerine araştırmalar mevcut.
“Oyun Dostu Okul”
Günümüzde artık çocuklar, ebeveynleri gibi sokakta oyun oynayamıyor çünkü sokaklar çoğumuz tarafından güvenli bulunmuyor ve sokaktaki diğer insanlar tanıdıklarımız değil. İşte buradan hareketle Yavuz Samur, “Bizim yeni sokaklarımız okullarımız olmalı” diyor, “Çünkü okullar güvenli, oynayacak yerler var ve çocuklar arkadaşlarının kim olduklarını biliyor; her şeyden önce çocuklar okulda oyun oynamayı çok istiyor”. 5218 ilkokul ve ortaokul öğrencisine “Okulda en çok oynamak istediğiniz oyunlar nelerdir” sorusunu sorduklarını belirttikten sonra alınan yanıtlardaki dağılımı şöyle özetliyor Yavuz Samur: 883 öğrenci futbol, 748 öğrenci saklambaç, 648 öğrenci basketbol, 564 öğrenci yerden yüksek, 468 öğrenci voleybol. Samur’a göre bu sonuçlar, çocukların hep dijital oyunlar oynamak istediği algısını çürütüyor.
“Oyun Oynamak değil Oyun tasarlamak”
Oyun bağımlılığından kurtulmanın bir yolunun oyun tasarlamak olduğunu söyleyen yazar, okul öncesi çocuklardan başlayarak, ilkokul, ortaokul, lise ve üniversite öğrencilerine yönelik birçok oyun geliştirme uygulaması bulunduğunu belirtiyor. 21. yüzyılın kelimesi “tasarım” diyen Samur, yine 21. yüzyılda tasarlayan çocuklar kazanacak savında bulunuyor. Oyun tasarımı ile ilgili internet sitelerinden oluşan bir listeyi de kitabında bizlerle paylaşıyor.
İnternette mevcut oyun ve uygulamalarının ekran görüntülerine, açıklamalarına, yapılan yorumlara ve verilen yıldız puanlarına bakıldığında oyunla ilgili birçok bilgi edinilebileceğini söyleyen Samur, ebeveynlere bu oyunları oynamalarını öneriyor. Yazarın önerdiği bu oyun ve uygulamalara kısaca değinelim.
Oyunlar
Minecraft: En önemli özelliği üç boyutlu tasarım becerisini destekliyor olması. Minecraft’ın “yaratıcılık” ve “hayatta kalma” modları, çocukların gelişimine önemli katkılar sağlıyor.
SimCity BuildIt: Bu, bir simülasyon oyunu ve çocuklar bir şehir inşa ediyorlar. Şehir planlaması, çevre bilinci, kaynak yönetimi, hedef belirleme gibi bir belediye başkanı gibi şehir yönetimini deneyimleme şansı elde ediyorlar.
Roblox: Oyun oluşturma platformu olan bu oyunda, herkes kendi oyununu tasarlıyor. Ücretli ve ücretsiz materyalleri kullanıp kendi oyunlarını tasarlayabiliyorlar. Burada önemli olan çevrimiçi güvenlik, yani online olarak kimlerle konuşulduğunu biliyor olmak gerekli.
Ateş ve Su: Güzel bir problem çözme oyunu. Aynı zamanda, çocukların algoritmik düşünme, yani adım adım düşünebilme ve strateji geliştirme becerisini destekliyor.
MentalUp: İçerisinde yüzden fazla hem eğlenceli hem de öğretici oyun var. En güzel yanı ise size ayrıca raporlama yapıyor ve bu sayede çocuğunuzun gelişimini takip edebiliyorsunuz.
Fifa,Pes, NBA gibi Spor Oyunları: Bu oyunlar genelde 3+ ve herkes oynayabilir şeklinde etiketlenmiştir. Şiddete yer verilmez, kötü dil yoktur.
Uygulamalar
Draw Your Game: Kağıdın üstüne oyununuzu çiziyorsunuz, sonra fotoğrafını çekip çizdiğiniz oyunu oynuyorsunuz. Bu uygulama, kendi oyununu tasarlama imkanı veriyor.
Scratch: Bu uygulama ile animasyon da tasarlanabiliyor. Blog tabanlı kodlama mantığı kullanarak sürükle bırak yöntemiyle, çocuklar kendi nesnelerini programlayabiliyor.
5 dakikada Yap (5 Minute Crafts): İçerisinde 5 dakikada yapılabilecek şeylerin videoları var ve bu içeriklerin nasıl yapıldığını aşama aşama anlatıyor.
Bu oyunlara dikkat!
Yavuz Samur, içlerinde şiddet, hırsızlık, insan öldürme, küfür gibi olumsuz davranışları içeren oyunları oynayan kişilerin, o eylemleri gerçek hayatta uyguladığına dair bir bilimsel kanıt olmadığını söylüyor; ancak bunun sürekli pratiğinin, bu tip olayları normal kabul ederek duyarsızlaşmaya yol açabileceğini ekliyor. Ebeveynlerin, özellikle çocuklarının yaşlarına uygun oyunları oynamalarına dikkat etmelerini öneren Samur, özellikle aşağıdaki 10 popüler oyuna dikkat çekiyor:
1- GTA (Şiddet, kumar, cinsellik, argo) 18+
2- PUBG (Şiddet, online sohbet) 13+
3- CS: GO (Şiddet, savaş öğeleri) 12+
4- Granny (Şiddet ve korku) 12+
5- Fornite (Şiddet, online sohbet) 12+
6- Slenderman (Şiddet ve korku) 12+
7- LOL (Şiddet, online sohbet, argo) 13+
8- Far Cry (Şiddet, korku,argo) 18+
9- Mortal Kombat (Şiddet, korku,kan,vahşet) 18+
10- Witcher 3 (Şiddet, cinsellik,korku) 18+
Kitapta, yukarıda bahsettiğimiz konuların dışında da pek çok soru ve yanıta ulaşmak mümkün. “1 Yeni Bildiriminiz Var”, ebeveynlerin çocuklarıyla birlikte yeni aktiviteleri eğlenerek keşfetmeleri için fırsat sunuyor.
Kaynakça
Samur, Yavuz. 1 Yeni Bildiriminiz Var. İstanbul :2020 Nemesis.
