Görüntü Paylaşırken “Sahte Güven” Duygusuna Kapılmayın
Her sosyal medya uygulamasının kişisel verilerinizi saklama ve kullanma biçimi farklı. Özelikle bazı uygulamalar, kullanıcıya sunduğu özelliklerle nasıl bir veri arşivine sahip olduklarını merak konusu haline getiriyor. Bu uygulamalardan biri de Snapchat. 382 milyon kullanıcıya hizmet veren ve kullanıcılarının %90’ını 13-24 yaş arası gençlerin oluşturduğu bu uygulama, 2011 yılında ilk sürümünü yayımladığı zaman “anlık görüntü gönderme” teknolojisine yeni bir boyut kazandırdı.
Bu teknoloji nasıl işliyor?
Uygulamanın mantığı şu: En fazla 10, en az 1 saniyelik görüntüleri, seçtiğiniz kişiye yolluyorsunuz. Eğer görseli kaydetmezseniz ve aynı şekilde gönderdiğiniz kişi de kaydetmezse, gönderdiğiniz görüntüye bir daha erişilemiyor. Karşı taraf gönderdiğiniz görüntüyü kaydederse, uygulama size anında bildirim yolluyor ve karşı tarafın görüntüyü kaydettiğinin haberini veriyor. “Görüntü kaydedilmezse, nasılsa bir daha ulaşılmaz” düşüncesi, birçok kullanıcının, özellikle de gençlerin, uygulamayı kullanırken daha rahat ve umursamaz davranmasına neden olabiliyor. Buna kısaca, “sahte güven duygusu” (false sense of security) deniyor. Bu duyguya kapılan kullanıcılar, aslında güvensiz oldukları sanal ortamlarda, sanki bütün kontrol kendi ellerindeymiş gibi hissettikleri için veri paylaşımı konusunda daha özensiz ve dikkatsiz olabiliyorlar.
Kişisel verilerimiz üzerinde ne gibi haklarımız var?
Sahte güven duygusunu ortadan kaldırmak için yasal haklarımızı bilmemiz önemli. 6698 sayılı Kişisel Verileri Koruma Kanunu, kullanıcıların çevrimiçi ve dışında kullanılan kişisel verileri üzerinde belirli haklara sahip olduğunu belirtiyor. Kişisel veri kullanım formlarını talep ederek bu bilgilerin nasıl ve nerede kullanıldığını öğrenmek, kullanıcıların başvurabileceği yollardan biri. Hatta bu formları talep etmek, kullanıcılar için yasal bir hak.
Özellikle Snapchat gibi, gönderilen içeriğin kaydedilmeyeceğini ve arşivlenmeyeceğini taahhüt eden bir uygulamanın, bu vaadini ne kadar yerine getirdiği, bir merak konusu. Bunun için, kullanıcılar tarafından kişisel veri kullanım formu talep edildiğinde, uygulamanın gönderdiği formda nelerin olduğunu incelemek yararlı olabilir.
Snapchat’in gönderdiği kişisel veri formunda neler var?
Snapchat’in gönderdiği kişisel veri formunda başta kullanıcının tam adı, cinsiyeti ve yaşı, kullanıcı adı, kullanıcının hesabını oluşturduğu kesin tarih ve saat gibi bazı temel bilgiler yer alıyor. Bunun dışında, kullanıcının cihaz bilgileri, cihazın hangi dilde kullanıldığı, hangi güncelleme sürümüne sahip olduğu ve Snapchat’e nasıl bağlandığı da (Wi-Fi veya hücresel veri) uygulamanın elindeki veriler arasında.
Uygulama geçmişi ve kullanıcının IP adresi de kayıtlı durumda. Ayrıca uygulamadaki son etkileşimler, kullanıcının kimden mesaj aldığı ve kime ne zaman mesaj gönderdiği hakkında da rapor tutulmakta. Uygulamanın sunduğu anlık konum paylaşımı yapan Snap Map özelliğini de göz önüne aldığımızda, kullanıcının en son bulunduğu konumun da uygulama tarafından bilindiği anlaşılıyor. Aynı zamanda, arkadaş olarak eklediğimiz kişilerin adlarının ve kullanıcı adlarının, kullanıcının arkadaş isteklerinin, engellediği kullanıcıların ve silinmiş arkadaşlarının kayıtları da saklanıyor.
Aslında, bütün bu “temel kişisel veri” bilgilerinin dışında bu formda, uygulama üzerinden yollanan ve alınan görüntülerle ilgili bir madde bulunmuyor. Tüm uygulamanın görseller üzerinden işlediğini düşünürsek eğer, kullanıcılara buna ilişkin bir beyanda bulunulmaması dikkat çekici bir hale geliyor.
Gizlilik politikasında hangi ifadeler yer alıyor?
Uygulama tarafından duyurulan gizlilik politikasını incelediğimizde ise karşımıza, bize sunulandan daha fazla şey çıkıyor. Örneğin, “Sizin Verdiğiniz Bilgiler” kısmında, “Elbette, Snap’ler ve Sohbetler gibi hizmetlerimiz üzerinden gönderdiğiniz bilgileri de bizimle paylaşmış olursunuz. Snap’lerinizi, Sohbetlerinizi ve diğer içeriklerinizi görüntüleyen kullanıcıların her zaman bu içerikleri kaydedebileceği veya uygulama dışına kopyalayabileceği unutulmamalıdır. O nedenle, bütünüyle internet için geçerli olan aynı sağduyu, Snapchat için de geçerlidir: Kaydedilmesini veya paylaşılmasını istemediğiniz mesajları göndermeyin veya içerikleri paylaşmayın” açıklaması mevcut. Metinde, herkese açık olmadan paylaşılan fotoğraf ve videolar hakkında nasıl bir arşivleme yöntemine başvurulduğu açıkça belirtilmemiş.
“Geçici veri” ne kadar geçici?
Snapchat’in adının geçtiği davalarda, daha önceden gönderilmiş fotoğrafların dava için tekrar ortaya çıkartılması, uygulamanın görüntü arşivlediği yönündeki kuşkuları artırıyor. Bu da, yaptığımız paylaşımların anlık ve geçici olduğuna ilişkin düşüncelerimizi yeniden gözden geçirmemiz için yeterli.
Kişisel veriler, yeni çağın en önemli değerlerinden biri olmuşken, özellikle genç kullanıcılara paylaşacakları bir verinin sonsuza dek internette kalabileceği ve hatta bir gün hiç istemeyecekleri bir şekilde karşılarına çıkabileceği anlatılmalı. Kişisel veri formlarını talep etmek her kullanıcının yasal hakkıdır, her kullanıcı bu hakkının bilincinde olmalı.
Kaynakça
CHILDREN’S AND YOUNG PEOPLE’S RIGHTS IN THE DIGITAL AGE. (2016). IAMCR – Pre-Conference . London: LSE.
Chris Eaton, P. Z. (2011). Understanding Big Data: Analytics for Enterprise Class Hadoop and Streaming Data. McGraw-Hill Osborne Media.
ILENE R. BERSON, M. B. (2006). CHILDREN AND THEIR DIGITAL DOSSIERS: LESSONS IN PRIVACY RIGHTS IN THE DIGITAL AGE. International Journal of Social Education.
J. Mitchell Vaterlaus, K. B. (2016). “Snapchat is more personal”: An exploratory study on Snapchat behaviors and young adult interpersonal relationships. Computers in Human Behavior.
Jones, B. (2017, Eylül 5). Do Your Snapchats Really Delete After Being Opened? dfndr blog: https://www.psafe.com/en/blog/snapchats-really-delete-opened/ adresinden alındı
KİŞİSEL VERİLERİN KORUNMASI KANUNU. (2016, Nisan 18). Resmi Gazete Sayı 29677.
Morris, C. (2015). Snapchat. Common Sense Media: https://www.commonsensemedia.org/app-reviews/snapchat adresinden alındı
Oestreicher, M. (2012). A Parent’s Guide to Understanding Social Media: Helping Your Teenager Navigate Life Online. Simply Youth Ministry.
Snapchat by the Numbers: Stats, Demographics & Fun Facts. (2020, Februrary 7). Omnicore Agency: https://www.omnicoreagency.com/snapchat-statistics/ adresinden alındı
Snapchat INC. (2019, Aralık 18). Snapchat Support. Gizlilik Politikası: https://www.snap.com/tr-TR/privacy/privacy-policy/ adresinden alındı
