5 Yaş Altı Çocuklar İçin Dijital Medya Güvenliği: Resimli Anlaşma

Dijital medya güvenliği hakkında konuşmaya başlamak için asla erken değil. Bir ebeveyn veya bakıcı olarak, çocukların dijital medyada güvenliğini ve onların online ortamdan en iyi şekilde yararlanmasını sağlamaya yardımcı olabilirsiniz.

5 Yaş altı için dijital medya güvenliği neden önemli?

Küçük çocuklarımız için güneş koruma kremlerinden, özel yapılmış bebek kapılarına kadar güvenlik önlemleri alıyoruz. Artık dijital cihazları kullanmak günlük aile hayatının bir parçası olduğuna göre, küçük çocuklar için onları dijital ortamda güvende tutmaya yönelik adımlar atmak da iyi bir fikir.

Düşündüğünüzde çocuklar, çok erken yaşlardan itibaren dijital medyayı deneyimliyor ve izliyor. Bebekler daha ilk fotoğrafları çekilirken ebeveynlerinin bir ekrana baktığını görebilir. Onların ağzından çıkan ilk kelimeler, video aramaları ile büyükanne ve büyükbabalarıyla paylaşılabilir.

Çocuklar genelde 3 yaşına geldiklerinde ebeveynleri veya bakıcılarıyla interneti keşfediyor ve dijital ortamda programlar izliyor. 4 Yaşına kadar bazı çocuklar, bağımsız olarak dokunmatik ekran üzerinde gezinebilir. Onlar artık dijital cihazları kullanmak için klavye ve fare gibi bilgisayar bileşenlerini öğrenmeye ihtiyaç duymuyor.

Öte yandan, “Nesnelerin İnterneti” büyüyor ve evlerimizdeki robot süpürge gibi akıllı cihazlar, evdeki hem online hem çevrim dışı etkinlikleri kaydedip verilerimizi paylaşabilir.

Aslında eSafety firmasının araştırmasına göre, Avustralyalı ebeveynlerin %81’i, 2 ile 5 yaş arasındaki çocuklarının interneti kullandığını söylüyor.

İnternete bağlanmanın pek çok faydası var ancak çocukların henüz anlamadıkları olası zararları görmezden gelemeyiz. Çocukların ekran başında geçirdikleri süreyle, dijital medyanın zararlarına maruz kalma riski artıyor. Fakat basit bir şekilde çocukların ekran süresini kısıtlamak, onları korumak için bir çözüm değil. Çocuğunuzun siz ayrıldıktan çok sonra bile dijital medyada kendini koruma becerisine sahip olması için onun dijital zekasını geliştirmesine yardımcı olmak hayati önem taşıyor. Bu nedenle, dijital medya güvenliği hakkında konuşmaya başlamak için asla erken olmadığını söylüyoruz.

Riskler ne?

Dijital medyada unutulmaması gereken üç ana risk türü var. Bunları öğrenerek çocuklarınızın dijital medyanın zararlarına maruz kalmasını önlemeye yardımcı olabilirsiniz.

Etkileşim riskleri: Çocuğunuz tanımadığı biri ile iletişime geçebilir ve onunla internet üzerinden oyun oynayabilir veya internete bağlı olduğu cihazdan oyun oynarken ismi, yaşı ve ikamet ettiği yer gibi kişisel bilgileri açığa çıkarabilir.

Davranış riskleri: Başkaları çocuğunuza karşı kaba veya saygısız olabilir, bu durum da siber zorbalığa dönüşebilir. Ayrıca çocuğunuz ilerleyen yaşlarında başkalarının görmesini istemeyeceği fotoğraflar, arkadaşları tarafından etiketlendiği veya diğer aile üyeleri tarafından paylaşıldığı için “dijital ayak izi” olarak ortaya çıkabilir.

İçerik riskleri: Çocuğunuz düşük kaliteli şovlar izleyebilir, yaşına uygun olmayan oyunlar oynayabilir veya yanlışlıkla pornografi gibi yaşına uygun olmayan içerikleri görüntüleyebilir. İlginç bir şekilde, eSafety danışmanlarından biri olan Profesör Susan Edwards tarafından yapılan bir araştırma, 4 yaşındaki çocukların %89’unun, okuyamasalar ve ne hakkında olduğunu bilmeseler bile bir pop-up’ı (site içindeki reklam) tıklayacağını gösterdi. Ayrıca, ankete katılan 4 yaşındaki çocukların %73’ü online olarak birine adını ve adresini söylemekte sakınca görmediğini ifade etti.

Bu nedenlerle, çocuğunuz için iyi ekran alışkanlıklarını içeren bir ortam yaratmanız ve çok geç olmadan çocuğunuzla dijital medyayı güvenli bir şekilde kullanmak hakkında konuşma yapmanız önem taşıyor. Hatta bu konuşmayı onlar daha online olmak ile olmamak arasındaki farkı anlayamayacak yaştayken yapmanız bile daha iyi.

5 Yaş altı çocuklar için uygulanabilecek faydalı ipuçları

Çoğumuz, çocukken online ortamda güvenlik becerilerine ihtiyaç duymadığımız için online riskleri yönetme konusunda hâlâ öğrenme aşamasındayız. “eSafety”, 5 yaşın altındaki çocukların ebeveynlerine ve bakıcılarına yardımcı olmak için takip etmesi kolay bazı ipuçları paylaşıyor.

• İyi ekran alışkanlıklarını içeren bir ortam oluşturun

Bir ebeveyn veya bakıcı olarak yapabileceğiniz ilk şey, sizin dijital teknoloji ile olan ilişkinizi kavramak ve özellikle telefonu ne sıklıkla elinize aldığınızın bilincinde olmak noktasındaki farkındalığınızı arttırmak oluyor. Bu farkındalığı yaratmak için çocuğunuz daha bebekken çalışmalara başlayabilirsiniz. Unutmayın, onlar sizi her an izliyor ve sizden öğreniyor. Mesajlaşmaya, sosyal medyayı kontrol etmeye ayırdığınız zamanı veya telefonunuzun dikkatinizi ne kadar sıklıkla dağıttığını düşünmeye başlayın.

• Bazı kurallar koyun

Yeni yürümeye başlayan ve okul öncesi çocuklar, dijital araçları kullanırken kendilerini güvende tutacak kuralları öğrenebilir. Ayrıca, kendileriyle kimin iletişime geçebileceği ve bilgi paylaşımının kendilerini nasıl etkileyebileceği konusunda eleştirel düşünmeye teşvik edilebilirler. Bazı sınırların belirlenmesine yardımcı olması için bir anlaşma metni hazırlayabilir ve çocuğunuzla anlaşabilirsiniz.

• Ekranları güvenle kullanmaktan bahsetmeye başlayın

Çok erken yaşlardan itibaren, çocuklarınıza ekranları güvenli bir şekilde kullanmaktan bahsetmek, çocuğunuza online olarak keşfederken, öğrenirken, yaratırken ve başkalarıyla bağlantı kurarken yardımcı olacak alışkanlıkların kazanılmasına katkı sağlıyor.

İnternette bir adresi ararken, bir metin gönderirken veya sosyal medyada bir fotoğraf paylaşırken çocuğunuza ne yaptığınız hakkında bilgi vererek başlayabilirsiniz. Onları soru sormaya teşvik edin ve neyi neden yaptığınızı anlamalarına yardımcı olun. Çocuğunuzla online olarak yapmaktan keyif aldığınız şeyler hakkında da konuşabilirsiniz.

Ardından konuşmalarınıza şu 4 önemli mesajı ekleyin:

• Güvende ol: Çocuğunuza kişisel verilerini nasıl koruyabileceklerini ve online olarak kimlerle iletişim kurmanın güvenli olacağını anlamasına yardımcı olun.
• Nazik ol: Çocuğunuza dijital ortamda nasıl nazik ve saygılı olunacağını gösterin. Kendiniz dijital medyayı kullanırken ona örnek olun.
• Yardım iste: Çocuğunuza ne zaman yardım istemesi gerektiğini öğretin ve her konuda size danışabileceklerini anlamasını sağlayın.
• İyi seçimler yap: Çocuğunuzun izlediği içerik ve internette geçirdiği vakit konusunda eleştirel düşünmesine yardımcı olun.

Kaynak:

• “It’s never too early to start talking about online safety” (2020). eSafety Commissioner. 14 Aralık 2020 tarihinde https://www.esafety.gov.au/parents/children-under-5/start-talking-online-safety sitesinden erişildi.

Sitemizde bu konu hakkında bir içerik olması için İzmir TED Koleji anaokulu öğretmeni Sanem Yalçın KÖSELE’den ilham alarak paylaştığımız bu yazıda, eSafety Commissioner sitesinin hazırladığı ve aile içinde teknoloji kullanımının kurallarını içeren anlaşmayı Türkçe olarak aşağıda paylaşıyoruz. Bu anlaşmayı kendi aileniz için uygulayabilirsiniz.