Dijital Ortamda Çocuk Hakları ve Genel Yorum No 25
Birleşmiş Milletler Çocuk Hakları Komitesi, çocuk haklarının dijital ortamda da geçerli olacağını tanıyan Genel Yorum No 25’i kabul etti.
Group of friendly childrens like a team together. Successful young people shows thumb up gesture. Success. Friendship. Kids. Conceptual image
“İnterneti herkes için yeniden hayal edene kadar, toplum dijital ortamlarda çocuk haklarına ve yetişkinlerin de karşılaştığı birçok soruna değinmekte başarısız olacaktır.” (Livingstone, Devletler dijital bir dünyada çocuk haklarını nasıl gerçekleştirebilir?, 2020)
Dijital dünyadan önce, çocuğun birey olarak var olduğunu ve haklarının bulunduğunu kabul eden Çocuk Hakları Sözleşmesi, Birleşmiş Milletler Genel Kurulu tarafından 20 Kasım 1989 tarihinde tanındı ve tüm dünyada en çok imzalanan antlaşma olarak tarihe geçti. Bu anlaşmadan 32 yıl sonra, 3 internet kullanıcısından birinin çocuk olarak karşımıza çıktığı günümüzde ise, dijital dünyada çocukları ilgilendiren çevrimiçi risk ve fırsatlar bağlamında, çocuk haklarını gözeterek oluşturulan temel bir belgenin devletler tarafından tanınması gerektiği Sonia Livingstone, Amanda Third gibi akademisyenler tarafından uzun yıllardır tartışılıyor ve konu üzerinde çalışmalar yapılıyordu.
Bu doğrultuda, Birleşmiş Milletlere sunulan ve çocuk haklarının bundan böyle dijital ortamda da geçerli olacağını tanıyan Genel Yorum No 25, 4 Şubat 2021 tarihinde Birleşmiş Milletler Çocuk Hakları Komitesi tarafından kabul edildi. (Livingstone, Children’s rights apply in the digital world!, 2021)
Genel Yorumlar, uluslararası antlaşmaların ve protokollerin devletler tarafından nasıl yorumlanması ve uygulanması gerektiğine ilişkin rehberlik sağlamak için geliştirilmiş olan temel belgeler. Komite tarafından yayınlanan Genel Yorumlar, devletlere Çocuk Hakları Sözleşmesini yorumlarken ve uygularken rehberlik ediyor.
Genel ilkeleri; yaşama ve gelişme hakkı, ayrımcılık yapmama hakkı, çocuğun duyulma (dinlenme) hakkı ve çocuğun yüksek yararı gibi haklara odaklanan Genel Yorum No 25, çocuk haklarının çevrimiçi olarak gerçekleştirilmesi konusunda rehberlik sağlamayı amaçlıyor. Endüstri kodları ve tasarım standartlarından dijital okuryazarlık, veri koruma, okullardaki teknolojik altyapı ve çocukların çevrimiçi güvenliğine kadar çeşitli sorunları da ele alıyor. 40 Ulus Devlet, yüzlerce kuruluş, 700 çocuk ve 27 ülkeden kendini işine adamış 50 uzmanın katkıda bulunduğu Genel Yorum, 3 senelik bir süre içinde hazırlandı.
Çevrimiçi dünyada çocuk haklarını gözeten regülasyonlar yapılması için mücadele eden, İlgiltere merkezli 5Rights Foundation’ın kurucusu ve genel başkanı Beeban Kidron, Genel Yorum No25’in kabulünü şu sözlerle yorumladı: “Çocuklar dijital dünyanın bir parçası olmayı ister ve buna ihtiyaç duyar; sadece dijital ürünlerin, hizmetlerin ve platformların kullanıcıları olarak değil, yaratıcılar, karar vericiler ve vatandaşlar olarak. Genel Yorum, tüm tarafların özellikle de devletlerin ve iş dünyasının bunu güvenli ve haklara saygılı bir şekilde yapmalarını sağlamak için sorumluluklarını ortaya koyuyor.” (Kidron, 2021)
Uluslararası anlaşmalar, anlaşmaya taraf olan devletler nezdinde bağlayıcı olduğundan No 25’in kabul edilmesiyle birlikte Birleşmiş Milletler bünyesinde bulunan tüm devletlerin, dijital ortama ilişkin çocuk haklarını tanıması bekleniyor . Genel Yorum No 25’i meclisinden geçiren ve onaylayan ilk ülke Almanya oldu.
Çocuk haklarının dijitale nasıl yorumlanabileceğini açıklayan Genel Yorum No 25’in kabulünü kutlamak için 5Rigts Foundation, Birleşmiş Milletler Çocuk Hakları Kurul Başkanı Luis Ernesto Pedernera Reyna önderliğinde, Zoom üzerinden 24 Mart tarihinde bir webinar düzenliyor. Webinar’a ayrıca akademisyen ve yazar Profesör Shossha Zuboff ve Uluslararası Baro İnsan Hakları Enstitüsü Eşbaşkanı Baroness Helena Kennedy katkıda bulunacak.
Türkiye saatiyle 18.00’da başlayacak olan Webinar’a bu link üzerinden kayıt olunabiliyor:
https://us02web.zoom.us/webinar/register/WN_Juo5FBYgR5Wc4Kxk7bSS5Q
Kaynakça
5Rights Foundation. (2020, October). GENERAL COMMENT ON CHILDREN’S RIGHTS IN RELATION TO THE DIGITAL ENVIRONMENT. 5Rights: https://5rightsfoundation.com/uploads/-5Rights%20consultation%20response%20Draft%20General%20Comment%20No.%2025%20Children%E2%80%99s%20rights%20in%20relation%20to%20the%20digital%20environment.pdf
Kidron, B. (2021, Şubat 9). OPINION: On Safer Internet Day, building a digital world young people deserve. Thomson Reuters Foundation News: https://news.trust.org/item/20210209124938-kf0ua/
Livingstone, S. (2017, June 28). Digital media challenge children’s rights around the world: The case for a General Comment on the UN Convention on the Rights of the Child. LSE: https://blogs.lse.ac.uk/medialse/2017/06/28/digital-media-challenge-childrens-rights-around-the-world-the-case-for-a-general-comment-on-the-un-convention-on-the-rights-of-the-child/
Livingstone, S. (2020, Eylül 15). Devletler dijital bir dünyada çocuk haklarını nasıl gerçekleştirebilir? LSE: https://blogs.lse.ac.uk/medialse/2020/09/15/how-can-states-realise-childrens-rights-in-a-digital-world-invitation-to-a-consultation/
Livingstone, S. (2021, Şubat 4). Children’s rights apply in the digital world! LSE: https://blogs.lse.ac.uk/medialse/2021/02/04/childrens-rights-apply-in-the-digital-world/
Unicef. (2017). Children in a Digital World. Unicef.
