Çocuğun Katılım Hakkına Odaklanan Bir Animasyon Filmi Deneyimi: YOL
Yetişkinlerin çocuklarla ilişkilerinde tercih ettikleri yolları, yöntemleri düşünmelerini ve sorgulamalarını sağlamak için Genç Sesler ailesi ve Bilgi Çocuk Çalışmaları Birimi, proje uzmanı Gökçe Uysal rehberliğinde “Yol” adında bir animasyon filmi hazırladı. Dijital Medya ve Çocuk ekibi olarak bu animasyon filminin, çocukların katılım hakkının önemine dair farkındalığın artmasında önemli rol oynayacağını düşünüyoruz.
Derleyen : Lara Kaya
Yetişkinlerin çocuklarla ilişkilerinde tercih ettikleri yolları, yöntemleri düşünmelerini ve sorgulamalarını sağlamak için Genç Sesler ailesi ve Bilgi Çocuk Çalışmaları Birimi, proje uzmanı Gökçe Uysal rehberliğinde “Yol” adında bir animasyon filmi hazırladı. Dijital Medya ve Çocuk ekibi olarak bu animasyon filminin, çocukların katılım hakkının önemine dair farkındalığın artmasında önemli rol oynayacağını düşünüyoruz.
“Çocukların görüşlerini ifade etmeleri ve bu görüşlerin yetişkinler tarafından dikkate alınması tüm çocuklar için en temel haklardan biri, fakat görüyoruz ki doğrudan kendi yaşamlarını ilgilendiren konularda çocukların ne düşündüğü, neye ihtiyaçları olduğu sorulmuyor. Ya da çocukların sesi, çocuk oldukları için ciddiye alınmıyor. Çocuklarla birlikte değil, çocuklar için ya da çocukların yerine kararlar alınıyor. Gidebilecekleri yolda çocuklar yetişkinlerden ne bekliyor? Yetişkinler çocuklara hangi yol ile karşılık veriyor? Çocuklar için en iyisi ne? Bu en iyiye kim karar veriyor? Aslında film, tüm bu soruları yetişkinlerin kendilerine sormalarını istiyor.” diyen Gökçe Uysal, filmin temel taşlarının bu sorulardan ortaya çıktığını aktarıyor ve devam ediyor;
“Hepsi senin iyiliği için.” “Daha çok küçük, ne bilecek?”, “Büyüklerin işine karışma!” “Çocuk işte…” “Pek çoğumuz gibi ben de bu cümleleri çocukken sık sık duydum. Fikirlerini ifade etmek sadece yetişkinlere özgü bir hakmış gibi kendini iyi ifade eden, derdini anlatmaya çalışan çocukların “bilmiş”, “çok zeki”, “büyümüş de küçülmüş” gibi sözcüklerle etiketlendiğine de tanık oldum. Bu kadar içselleştirdiğimiz bu yaklaşımın birer yetişkin olduğumuzda bizim de çocuklarla olan ilişkimize, tutumlarımıza ve davranışlarımıza yansıması şaşırtıcı değil. Doğrudan çocukları yetişkinlerden daha aşağıda tutan, yetersiz gören bu yaklaşımın çocukların yaşamını nasıl etkilediğini çok da sorgulamıyoruz. Ama acaba çocukların hayatlarını ilgilendiren kararları kendi başımıza alırken neye ihtiyaçları olduğunu gerçekten biliyor muyuz? Korumak isterken acaba çocuğun çok temel bir hakkını ihlal ediyor olabilir miyiz? Bu kadar yerleşmiş bir algıyla yüzleşmenin hiç kolay olmadığını, bu konuda kafa yormamıza rağmen zaman zaman bu döngünün dışına çıkmakta zorlandığımızı söylemem gerekir.
Film, çocuğun katılım hakkına odaklanıyor
“Yol” adlı filmin her insanın benzer deneyimlerinden ortaya çıktığını aktaran ekip, eşitliğin olmadığı tüm ilişkilerde ortak bir şey temanın var olduğunu, o temanın da kendimizden aşağıda gördüğümüz, bize göre dezavantajlı olduğunu düşündüğümüz tüm kişilerin ve grupların yerine kararlar alırken bunu ne kadar kolay yapabildiğimiz olduğunu aktarıyor. Yol filmi, Birleşmiş Milletler Çocuk Hakları Sözleşmesi’nin 4 temel ilkesinden biri olan çocuğun katılım hakkına odaklanıyor. Çocukların görüşlerini ifade etmeleri ve bu görüşlerin yetişkinler tarafından dikkate alınması tüm çocuklar için bir hakkı olan katılım hakkı. Bu hakkın hayata geçmesi ve daha adil bir dünyada birlikte yaşamak için yetişkinlerin çocukları kendileriyle eşit hak sahibi bireyler olarak görmeleri gerekiyor. Fakat görünen o ki doğrudan kendi yaşamlarını ilgilendiren konularda çocukların ne düşündüğü, neye ihtiyaçları olduğu sorulmuyor. Bazen de çocukların sesi, sadece çocuk oldukları için ciddiye alınmıyor. Çocuklar için ya da çocukların yerine kararlar alınıyor. Yetişkinlerin kendi pratiklerine bir dönüp bakmasını hedefleyen film şu sorulara odaklanıyor:
Gidebilecekleri yolda çocuklar yetişkinlerden ne bekliyor? Yetişkinler çocuklara hangi yol ile karşılık veriyor? Çocuklar için en iyisi ne? Bu en iyiye kim karar veriyor? Ve tüm bu soruları yetişkinler olarak kendimize sormamızı istiyor. Tabii ki bunun ne kadar uzun bir “yol” olduğunu da bilerek soruluyor bu sorular.
Eğitim materyali olarak “Yol”
BİLGİ Çocuk Çalışmaları Ekibi ve Animasyon filmini hazırlayan Melis Balcı, ekip olarak sık sık bir araya geldiklerini ve filmin sadece bir “film” olmaktan çıkıp başka neye hizmet edebileceği hakkında uzun uzun konuştuklarının altını çiziyor ve böyle bir filmin pek çok konuyu tartışmak için iyi bir araç olabileceğini, izleyen herkesin farklı yorumlar getirebileceğini düşündüklerini aktarıyor. Çünkü filmin aynı zamanda insan hakları, çocuk hakları, çocuk katılımı konularında yetişkinlere yönelik eğitimlerde bir araç olarak kullanılmasını da çok önemsediklerini ekliyorlar.
Çocuk-yetişkin ilişkisi üzerine konuşulabileceği gibi eşitliğin olmadığı pek çok durum için de filmin kullanılabileceğini düşünen ekip, yakın bir zamanda bu filmi izlerken destekleyici olabilecek etkinliklerin yer aldığı bir yönergeyi de paylaşacağını ekliyor.
Filmi izleyen ve geri bildirim yapmak isteyen izleyiciler için bir de mail adresi bulunuyor. cocukcalismalari@bilgi.edu.tradresine yazarak geri bildirimlerinizi ulaştırabilirsiniz.
