Çocukların İzini Süren Takip Uygulamaları: Tehlikeli mi Güvenli mi?

Çocuk takip uygulamaları gün geçtikçe popülerleşiyor. Bu uygulamalar ebeveynlerin çocuklarının çevrimiçi aktivitelerini kontrol altında tutmasına yardımcı olmalarına rağmen, bazı uzmanlar aslında bu uygulamaların kullanımının çocuklar için tehlikeli olabileceğini savunuyor. Dijital Medya ve Çocuk ekibi olarak bu yazımızda sizlere Amerikalı patent vekili Elaine Spector, London School of Economics Medya Bölümü’nden Prof. Dr. Sonia Livingstone ve Kocaeli Üniversitesi İletişim Fakültesi’nden Prof. Dr. Emel Baştürk’ün çocuk izleme uygulamaları hakkındaki farklı bakış açılarını sunacağız.

Çocuk takip uygulamaları gün geçtikçe popülerleşiyor. Bu uygulamalar ebeveynlerin çocuklarının çevrimiçi aktivitelerini kontrol altında tutmasına yardımcı olmalarına rağmen, bazı uzmanlar aslında bu uygulamaların kullanımının çocuklar için tehlikeli olabileceğini savunuyor. Dijital Medya ve Çocuk ekibi olarak bu yazımızda sizlere Amerikalı patent vekili Elaine Spector, London School of Economics Medya Bölümü’nden Prof. Dr. Sonia Livingstone ve Kocaeli Üniversitesi İletişim Fakültesi’nden Prof. Dr. Emel Baştürk’ün çocuk izleme uygulamaları hakkındaki farklı bakış açılarını sunacağız. Hala bir tartışma konusu olan bu uygulamalara farklı bakış açılarını hazırlarken yararlandığımız yazılardan biri Kasım 2021’de BBC’de, diğeri ise Mayıs 2021’de News Lab Türkiye web sitesinde yayınlandı.   

Bir ebeveynin çocuklarını korumaya yönelik içgüdüsü oldukça doğal, birçok ebeveyn dünyanın- hem çevrimiçi hem de çevrimdışı- doğası gereği giderek daha tehlikeli olduğunu hissettiğinden, bu uygulamaları oldukça kullanışlı buluyorlar. Ancak uzmanlar, onları kullanmak isteyen ebeveynlerin bunu nasıl yapmaları gerektiğini ve çocuklarıyla bu uygulamalar hakkında nasıl konuşacaklarını çok dikkatli düşünmeleri gerektiğini aktarıyor. Ebeveyn kontrol yazılımları, içinde bulunduğumuz süreç de göz önüne alınarak küçük yaşlardaki çocukların dijital güvenliği açısından tercih edilebiliyor. Erişilen içeriklerin ve kullanım süresinin kontrol edilebilmesi, çocukların zararlı içeriklerden uzak tutulması ve ekran zamanının yönetilmesi adına kolaylık sağlıyor. Fakat özellikle ergenlik çağından itibaren bu tür yazılımlar hem etkinliğini yitiriyor hem de çocuğun kendi bilgisi dışında takip edilmesi mahremiyet ihlali olarak görülüyor. Bu konuya özellikle değinen Prof. Emel Baştürk,“ Dijital güvenliği denetim ve gözetim üzerinden değil, dijital okuryazarlık ve öz kontrol/düzenleme becerileri üzerinden kurgulamak hak odaklı yaklaşımların geliştirilmesi açısından önemli.” diyerek, bu uygulamalar hakkındaki bakış açısını aktarıyor. Bunun yanında Prof. Baştürk, bu tür yazılımların   ne olursa olsun ticari kaygılar taşıdığını ve bir şekilde gerek yetişkinleri, gerekse çocukların kullanım alışkanlıklarını izlemeye, kullanıcıları profillemeye dayandığını belirtiyor ve devam ediyor, “Bu yazılımlar ücretli de olsalar size ait verileri bir yerlerde kaydediyor ve depoluyor. Sizin sağladığınız ve depolamış olduğu bu verilerden yola çıkarak güvenlik sağladıklarını iddia ediyorlar.” Bu da bir diğer sorunu ortaya çıkarıyor, bu uygulamalar ne kadar güvenilir?

Veriye karşı güven

Konum izleme uygulamaları, tehlikelerle dolu bir dünyada kendilerini temel ebeveynlik araçları olarak pazarlıyorlar. Çocuklarının nerede olduğunu bildikleri sürece daha güvende olacaklarına veya izlendiklerini bildikleri takdirde riskli davranışlardan kaçınacaklarına inanan ebeveynler sıklıkla bu uygulamaları tercih ediyor. Ancak Londra Ekonomi ve Siyaset Bilimi Okulu’ndan Medya ve İletişim profesörü Sonia Livingstone, aslında “bu uygulamalardan herhangi birinin çocukları daha güvende tuttuğuna dair sıfır kanıt olduğunu” savunuyor.  Livingstone, uzun vadede izleme ve takip uygulamalarının, özellikle ebeveyn-çocuk ilişkisi için “istenmeyen ve zararlı sonuçlara” yol açabileceğinin altını çiziyor.

Uygulama üreticileri ve reklamlar, bu tarz uygulamaları edinmenin bir ebeveyn sevgisi eylemi olduğuna inandırmaya yönelik, fakat Livingstone, “gelişim için en önemli şeyin çocuğun ebeveyne ve ebeveynin çocuğa güvenmeyi öğrenmesidir” diyor. Bir çocuğun nerede olduğunu veya internette neye baktığını, özellikle de bilgisi olmadan öğrenen bir uygulamanın, bu güveni ciddi şekilde zedeleyebileceğini ve bunun da çocukların daha riskli seçimler yapmasına veya tespitten kaçma konusunda akıllı olmasına yol açabileceğini ekliyor. Livingstone, güvende olma hakkının çocukların da sahip olduğunun altını çiziyor. Livingstone, ebeveyn izleme uygulamalarının “müdahaleci olmaktan taciz edici hale gelmesi” konusunda bir risk taşıdığını söylüyor.

Öte yandan Spector, veri toplama konusunda “hiç” endişe duymadığını ve avantajların bu alandaki endişelerden çok daha fazla olduğuna inandığını aktarıyor. Ancak Livingstone, ebeveynlerin yalnızca acil riskleri değil, teknolojinin önümüzdeki on yılda nasıl gelişebileceğini de düşünülmesi gerektiğini söylüyor. Bugün yedi yaşındaki bir çocuk hakkında toplanan veriler, teorik olarak gelecekte, tarihsel hareketlerine dayanarak onlara karşı ayrımcılık yapan bazı “parlak algoritmalara” sunulma riski taşıyor.

“Kimse bu şekilde ileriyi düşünmüyor, bu yüzden ebeveynlerin bu erişimi herhangi birine verme konusunda gerçekten çok dikkatli düşünmeleri gerektiğini düşünüyorum.” diyor Livingstone.

Elaine Spector ise, ailesinin bu uygulama kullanımıyla ilgili “açık diyaloğa sahip olmasıyla gurur duyuyor ve ekliyor, “En büyük oğlum şimdilik böyle bir uygulamaya sahip olduğu için mutlu, çünkü onu takip etmediğimi veya kontrol etmediğimi biliyor, bunu istemezse bana söylerdi ve buna saygı duyardım. Zor olurdu, ama ebeveyn olarak yapmak zorunda olduğumuz ilk zor şey olmazdı.”

Gelişen teknoloji ile birlikte birçok uygulama hayatımıza dahil oldu. Bu uygulamalara karşı uzmanların ve ebeveynlerin çeşitli yaklaşımları mevcut. Bazı uzmanlar bu uygulamaların çocuk ve ebeveyn arasındaki güveni sarstığını düşünürken bazı uzmanlar uygulamaların güvenlik açısından son derece yararlı olduğunu düşünüyor. Henüz bir fikir birliği sağlanmadığı gibi, takip uygulamalarının daha çok konuşulacağını söylemek mümkün.

https://www.newslabturkey.org/2021/05/24/cocuklarin-mahremiyeti-ve-internet-hakki-baglaminda-ebeveyn-kontrol-yazilimlari/

https://www.bbc.com/worklife/article/20211105-the-parents-who-track-their-children

 

Leave A Comment