Savaşları Çocuklarla Nasıl Konuşmalıyız?

Çocuklar güvenlik ve emniyet duygusu için, özellikle kriz zamanlarında ebeveynlerine bakarlar. Çocuklar medya ile geçirdikleri yoğun vakitlerde gündemde yer alan savaş, doğal afetler, kazalar gibi endişe ve kaygı uyandıran haberlere maruz kalabilirler. Üstelik bu haberler bazen yanlış bilgi içerebilir veya abartılı bir dil kullanımı çocukların kaygılarını körükleyebilir. Bu nedenle günümüzde ebeveynlerin çocuklarını hem bilgi kirliliğinden korumaları, hem de onları güvende hissettirmeleri önem arz ediyor. Bu yazımızda önemli ve güncel bir noktaya değindik: Savaşları çocuklarla nasıl konuşmalıyız?

Medyanın küreselleşmesiyle, savaşlar, terör saldırıları, doğal afetler ve insan yapımı felaketler çocukların günlük yaşamlarının bir parçası haline geldi. Olaylar, çocukları doğrudan etkilemese bile, çevreleri sebebiyle medyaya maruz kalmaktan kaçamazlar. Araştırmalara göre, medya kriz zamanlarında çocuklar için çok önemli ve çoğu zaman neredeyse vazgeçilmez hale geliyor. (Lemish & Götz, 2007 ).

Rusya’nın Ukrayna’ya saldırısı, çocukların çevrelerindeki dünyayı anlamlandırmak için medyaya ne kadar bağımlı olduklarını bir kez daha gösterdi. Almanya’da 23 ve 24 Şubat 2022’de – Ukrayna’nın işgalinin başlangıcında – yürütülen bir keşif çalışması, 181 ergen katılımcının (13-17 yaş arası) çoğunun durum hakkında temel bir anlayışa sahip olduğunu ortaya koydu. İlk bilgilerini öncelikle televizyon ve radyo gibi geleneksel medyadan, ayrıca internet, sosyal medya, gazeteler ve uygulamalardan alıyorlardı (Götz, 2022).

UNICEF’ten çocuğunuzla konuşmaya nasıl yaklaşacağınıza ve ona destek ve rahatlık sağlama konusunda neler yapabileceğinize değinen bazı ipuçlarını derledik:

1. Ne bildiklerini ve nasıl hissettiklerini öğrenin

Çocuğunuzun, konuşurken daha rahat hissedebileceği bir zaman ve yer seçin (örneğin bir aile yemeği).
Yatmadan hemen önce konu hakkında konuşmaktan kaçının.
Başlangıç noktanız, çocuğunuza ne bildiğini ve nasıl hissettiğini sormak olmalı.
Küçük çocuklarla çizim, hikayeler ve diğer etkinlikler bir tartışma başlatmaya yardımcı olabilir.
Çocuklar haberleri birçok şekilde keşfedebilir, bu nedenle gördüklerini ve duyduklarını kontrol etmek önemlidir.
Sürekli bir üzücü görüntü ve manşet akışı, krizin her yanımızda olduğunu hissettirebilir. Farklı yaş gruplarında farklı etkileri olabilir, küçük çocuklar gerçeklik algılarını yitirip paniğe kapılabilirken büyük çocuklar olayların ilerlemesinden korkabilir.
Endişelerini küçümsememek veya göz ardı etmemek önemlidir. Endişenin nereden geldiğini anlayabilirseniz, onları rahatlatmanız daha olasıdır.
Duygularını kabul ettiğinizden ve hissettiklerinin doğal olduğundan emin olun. Tüm dikkatinizi onlara vererek dinlediğinizi gösterin ve sizinle veya başka bir güvenilir yetişkinle istedikleri zaman konuşabileceklerini hatırlatın.

2. Sakin ve yaşa uygun olun

Olanlar hakkında üzgün veya endişeli hissetseniz bile korkularınızı çocuğunuzla fazla paylaşmamaya çalışın. Sakin bir şekilde konuşun ve beden dilinize dikkat edin.
Çocuğunuzu en iyi siz tanırsınız. Yaşına uygun bir dil kullanın, tepkilerini izleyin ve kaygı düzeylerine karşı duyarlı olun.
Sık sık çocuklarınıza güvende olduklarını ve birçok insanın çatışmayı durdurmak ve barışı bulmak için çok çalıştığını hatırlatın.
Her sorunun cevabına sahip olmamanın sorun olmadığını unutmayın.
UNICEF ve BM gibi saygın haber kuruluşlarının veya uluslararası kuruluşların web sitelerini kullanın.
Bazı çevrimiçi bilgilerin doğru olmadığını ve güvenilir kaynaklar bulmanın önemini açıklayın.

3. Damgalamayı değil, şefkati yayın

Çatışma çoğu zaman önyargı ve ayrımcılığı da beraberinde getirebilir. Çocuklarınızla konuşurken “kötü insanlar” veya “kötü” gibi etiketlerden kaçının ve bunun yerine, şefkati teşvik etmek için bir fırsat olarak kullanın.
Çocuklarınızın zorbalık yaşamadığını veya zorbalığa katkıda bulunup bulunmadığını kontrol edin. Okulda kendilerine lakap takılmış veya zorbalığa uğramışlarsa, size veya güvendikleri bir yetişkine söylemeleri için onları cesaretlendirin.
Çocuklarınıza herkesin okulda ve toplumda güvende olmayı hak ettiğini hatırlatın.

4. Yardımcılara odaklanın

Çocukların, insanların cesaret ve nezaket eylemleriyle birbirlerine yardım ettiğini bilmeleri önemlidir. Onlara olumlu hikayeler anlatın.
Ne kadar küçük olursa olsun bir şeyler yapma duygusu çoğu zaman büyük rahatlık getirebilir.
Çocuğunuzun olumlu eylemde bulunmak ( barış için poster çizme, imza kampanyasına katılma) isteyip istemediğine bakın.

5. Konuşmaları dikkatli bir şekilde kapatın

Konuşmanızı bitirirken, çocuğunuzu sıkıntılı bir durumda bırakmadığınızdan emin olmanız önemlidir. Beden dillerini izleyerek kaygı düzeylerini değerlendirmeye çalışın.

Onları önemsediğinizi ve endişe duyduklarında onları dinlemek ve desteklemek için orada olduğunuzu hatırlatın.

6. Kontrol etmeye devam edin

Çatışma haberleri devam ederken, çocuklarınızın nasıl olduğunu takip etmelisiniz.
Nasıl hissediyorlar ? Sizinle konuşmak istedikleri yeni soruları veya konuları var mı?
Konuyu açarlarsa çocuğunuzla konuşmaya hazır olun.
Çocuğunuz neler olup bittiği konusunda endişeli görünüyorsa, davranışlarında veya hissettiklerinde meydana gelen değişiklikler var mı kontrol edin.
Çocukların olumsuz olaylara farklı tepkileri vardır ve bazı sıkıntı belirtileri çok açık olmayabilir. Bu tepkilerin çoğu sadece kısa bir süre sürer ve stresli olaylara verilen normal tepkilerdir. Bu reaksiyonlar uzun süre devam ederse, çocuğunuzun uzman desteğine ihtiyacı olabilir.
Birlikte göbekten nefes alma gibi aktiviteler yaparak stresi azaltmalarına yardımcı olabilirsiniz:
5 derin nefes alın, 5 saniye nefes alın ve 5 saniye nefes verin, burnunuzdan nefes alın ve ağzınızdan verin.

7. Haber akışını sınırlayın

Çocuklarınızın haberlere ne kadar maruz kaldığına dikkat edin.
Küçük çocukların etrafında haberleri kapatmayı düşünün.
Çocuklarınız işitme mesafesindeyse, diğer yetişkinlerle çatışma hakkında nasıl konuştuğunuzu da düşünün.
Mümkün olduğunca, oyun oynamak veya birlikte yürüyüşe çıkmak gibi olumlu dikkat dağıtıcı şeyler yaratmaya çalışın.

8. Kendinize iyi bakın

Çocuklar haberlere verdiğiniz tepkiyi anlayacaklardır, bu nedenle sakin olun ve kontrolün sizde olduğunu gösterin.
Endişeli veya üzgün hissediyorsanız, kendinize zaman ayırın ve diğer aile, arkadaşlar ve güvenilir insanlarla iletişime geçin.
Haberleri nasıl tükettiğinize dikkat edin: Sürekli çevrimiçi olmak yerine, neler olup bittiğini kontrol etmek için gün içinde önemli zamanlar belirlemeye çalışın.
Mümkün olduğu kadar, rahatlamanıza ve iyileşmenize yardımcı olacak şeylere zaman ayırın.

Kaynakça:

How to talk to your children about conflict and war. (n.d.). Retrieved March 21, 2022, from https://www.unicef.org/parenting/how-talk-your-children-about-conflict-and-war

Lemish, D., & Götz, M. (2022). The next time is now! How children and media professionals must respond to Russia’s war in Ukraine. Journal of Children and Media, 1-6.