Operatör Dr. Fevziye Öndeş ile Çocukların Göz Sağlığı

Pandemiden dolayı dünya genelinde medya kullanımının arttığını söyleyebiliriz. Dışarı çıkamadığımız dönemlerde hepimiz derslerimizi ve toplantılarımızı online olarak gerçekleştirdik. Özellikle çocuklar online derslerden dolayı ekrana uzun süre maruz kaldılar. Bu da doğal olarak göz sağlığını etkiledi. Bu konuda uzman görüş ve tavsiyeler almak adına Sağlık Bilimleri  üniversitesi  (SBÜ) Beyoğlu Göz Eğitim ve Araştırma hastanesinden  Operatör Dr Fevziye Öndeş ile çocukların göz sağlığı üzerine bir röportaj gerçekleştirdik.

Pandemi döneminde online derslerle birlikte  çocukların medya kullanımı ve ekrana maruz kalma süreleri arttı. Göz şikayetlerinin de arttığını söyleyebilir miyiz? 

Pandemi döneminde  özellikle online eğitim nedeniyle çocuklarımız uzun süre ekran başında kaldı. Bu durum maalesef  özellikle göz sağlığımızı olumsuz etkiledi. Pandemi döneminde çocuklarda görme bozukluklarının özellikle miyopi (uzak görme bozukluğu ) gelişiminin arttığını , mevcut miyopinin daha hızlı ilerlediğini, gözlük numaralarının daha sık değiştirilmesi gerektiğini, hatta gözde ani kaymalar (şaşılık ) geliştiğini gözlemledik. 

Uzun süre yakın mesafeye odaklanma ve ışıklı parlak ekranlar , akıllı telefon, tablet ve bilgisayar kullanımı miyopi gelişim riskini arttırmaktadır. 

Bu süreçte çocuklarımızın evlere kapanması, açık havada az vakit geçirmesi de miyopi ilerlemesini hızlandırmıştır. Bilimsel araştırmalar doğal gün ışığına daha uzun süre maruz kalmanın miyopi gelişimini engellediği veya ilerlemesini yavaşlattığını göstermiştir.

Bu döneme ait bir diğer problem de genelde erişkinlerde  gördüğümüz göz kuruluğunun çocuk yaş grubunda da artmış olmasıdır. Kapalı ortamlar ve uzun süre ekrana bakıldığında göz kırpma refleksinin azalması  ile  göz kuruluğu gelişmektedir. Bu durum gözlerde yanma, batma kızarıklık, bulanık görme ve göz yorgunluğu gibi şikayetlere yol açmaktadır.

Televizyon ve telefonu karşılaştıracak olursak hangisini yoğun olarak kullanan çocuklarda daha sık göz hastalığına rastlıyorsunuz? 

Telefonu yoğun olarak kullanan çocuklarda göz hastalıklarını daha çok görüyoruz. Ekran ne kadar uzak ve geniş ise göz sağlığımız  için o kadar uygundur. O nedenle cep telefonu yerine bilgisayar; bilgisayar yerine televizyon ekranları  kullanım süresine dikkat etmek şartıyla daha güvenlidir. 

Ekrana bakarken, ekrana olan yakınlık ve bulunduğumuz ortamın ışığı nasıl olmalı? 

 Bilgisayar ekranında çalışırken bulunduğumuz ortamın homojen olarak yeterince aydınlık olması gereklidir. Karanlık ortamda direkt ekran ışığına bakmak göz sağlığını olumsuz etkiler. Gün ışığından daha çok yararlanmak ve ekran  yansımalarını engellemek için  çalışma masaları pencere kenarına  yerleştirebiliriz..  Ekran kontrastını ve parlaklığını mevcut ışığa göre ayarlayıp;  gözlük kullanıyorsak da mavi ışık filtreli camları tercih edebiliriz. Ekranda uzun çalışmalarda uygun oturma ve duruş pozisyonu da çok önemlidir. Ekran ile göz  aynı seviyede olmalı;  ekran ile göz arasında 60-70 cm mesafe bulunmalıdır. Çalışma odalarının iyi havalandırılması da önemlidir.

9 yaşına kadar görme becerisinin tamamlandığı biliniyor. Çocuklar artık çok küçük yaşta dijital medyayla tanışıyorlar. Bunun ileriki vadede göz sağlığına potansiyel etkileri nelerdir? 

 Dijital ekranlarda ne kadar uzun süre vakit geçirilirse göz sağlığımız o kadar olumsuz etkilenmektedir. 0-2 yaş çocuklar ekrandan uzak tutulmalıdır. 3-4 yaş arasında ise ekran kullanım süresi 20-30 dakika arasında sınırlandırılmalıdır.  5-6 yaşda bu süre  1 saate kadar çıkabilir. Arada molalar ve göz dinlendirmeler  yapılarak bu süre 10 yaş civarında online eğitimler hariç  en  fazla 2-3 saate çıkarılabilir.Çocuklarımız pandemi döneminde neredeyse günde  7-8 saat ekran başında kaldılar. Bu süreçte miyopi dediğimiz göz bozukluğu oranı yaklaşık 3 kat kadar artarak neredeyse salgın bir hastalık halini aldı.

Çocuklar, göz sağlıklarını korumak için hangi aralıklarla ekrana bakmaya mola vermeli? 

 Özellikle uzun çalışmalarda gözlerimizi dinlendirmek önemlidir. 40-45 dk da bir kısa süreli dinlenmeler  ve arada göz egzersizleri uygulanmalıdır. 20 dakika da bir 20 saniye süreyle uzağa bakarak veya gözler kapatılarak  dinlendirilmelidir. Gözlerimizi 1 dakika boyunca  sık sık açıp kapatarak yapacağımız bir egzersizle de gözyaşını arttırıp göz kurumasını engelleyebiliriz.

Ebeveynlerin, çocukların göz sağlığına etkisi oldukça büyük, bu doğrultuda  ne gibi önlemler almalarını önerirsiniz?

Her konuda olduğu gibi ekran kullanımında da ebeveynler olarak çocuklarımıza örnek olmalıyız. Çocuklar söylediklerimizi değil yaptıklarımızı yapar.  Ekran kullanımı ile ilgili süre kuralları koyup ailece bu kurallara uyabiliriz.  Çocuklarımızla birlikte  kitap okuyarak, dijital oyunlar yerine  kutu oyunları ile ve  fırsat buldukça açık havada güneş ışığı alarak vakit geçirebiliriz. Çocuklarımızda televizyonu yakından izleme, sık göz kırpma, gözlerde kızarıklık, yan bakma, gözlerde kayma gibi problemlerde göz hekimine götürmeliyiz. Hiçbir şikayetleri olmasa bile  çocuklarımızın   1,3,6 yaş ve okul süresince düzenli göz muayenelerini yaptırmalıyız.