Kidfluencer’lar: Dijital Medyada Çocukların Güvenliği ve Emek Sömürüsü
Dijital dünyanın bireylerin günlük yaşamlarının ayrılmaz bir parçası haline gelmesiyle birlikte, çocuklar da sosyal medya platformlarında aktif hale gelmiş ve “kidfluencer” yani “çocuk etkileyici” olarak adlandırılan bir grup oluşturmuştur. Son yıllarda giderek daha fazla dikkat çekmeye başlayan bu çocuklar, ürün tanıtımları, sponsorlu içerikler ve reklamlar yoluyla milyonlarca takipçiye ulaşmış ve bu da markalar için çok büyük bir pazarlama fırsatı sunmuştur.
Dijital dünyanın bireylerin günlük yaşamlarının ayrılmaz bir parçası haline gelmesiyle birlikte, çocuklar da sosyal medya platformlarında aktif hale gelmiş ve “kidfluencer” yani “çocuk etkileyici” olarak adlandırılan bir grup oluşturmuştur. Son yıllarda giderek daha fazla dikkat çekmeye başlayan bu çocuklar, ürün tanıtımları, sponsorlu içerikler ve reklamlar yoluyla milyonlarca takipçiye ulaşmış ve bu da markalar için çok büyük bir pazarlama fırsatı sunmuştur. Ancak bazı çocuklar kendi istekleriyle sosyal medya hesapları oluşturup bu hesaplarda paylaşımlar yaparken, bazıları da ebeveynleri aracılığıyla bu dünyada yer edinmektedir. Kidfluencer’lar, bu dijital dünyanın hem üreticileri hem de tüketicileri arasında en dikkat çekici üyelerden biri konumundadır. Ancak çocukların mahremiyeti ve emek sömürüsüyle alakalı ciddi problemler söz konusudur.
Kidfluencerların Güvenliği ve Mahremiyeti
Ebeveynleri tarafından yönlendirilerek kidfluencer olan çocukların bazı durumlarda özgür iradesi çiğnenmiş, gizliliği ve mahremiyeti korunmamış olabilir. Ebeveynler, Gizlilik ve Teknoloji Kullanımı adlı araştırma sosyal medya olan ebeveynlerin yaklaşık %20’sinin çocuğunun gelecekte utanç verici bulabileceği paylaşım yaptığını ortaya koymaktadır. Ayrıca Michigan Üniversitesi C.S. Mott Çocuk Hastanesi Ulusal Çocuk Sağlığı Anketi kapsamında elde edilen verilere göre, annelerin %56’sı ve babaların %34’ü sosyal medyada çocuklarıyla ilgili paylaşımlar yapmaktadır.
Ebeveynlerin çocukları hakkındaki paylaşımlarının %56’sı çocuğu utandırabilecek unsurları barındırırken, %27’si çocuğun uygunsuz olarak nitelendirilebilecek fotoğraflarını kapsamaktadır. Bunların yanı sıra ebeveynlerin paylaşımlarının %51’i de çocuğun kişisel verilerini içermektedir. Çocukların temel olarak mahremiyetlerinin korunması ihmal ve istismar riskinden uzak tutulması haklarından biridir. Ebeveynlerin kendi onayı dahilinde paylaştığı içeriklerin ise, çocukların mahremiyetini ihmal ettiği görülmektedir. Böylece çocuğun gündelik yaşam pratikleri, ebeveynlerin perspektifinde herhangi bir mahremiyet sınırlamasına takılmadan dijital medyada sunulur duruma gelmiştir. Çocuğun, konusunun kendisi olduğu içeriklerde oluşan dijital arşivi ya da dijital ayak izini anlayacak yaş grubuna geldiğinde duygusal olarak zarar görmesi gibi diğer olumsuz durumlar da oluşabilir. Bu durumda önem arz eden nokta ise çocuğun sosyal medya katılımından kaynaklanabilecek olumsuz etmenleri engellemektir. UNICEF’in 2017 yılında yayınladığı Dünya Çocuklarının Durumu 2017: Dijital Bir Dünyada Çocuklar başlıklı raporda belirttiği üzere, “Her çocuk, dijital dünyanın sunduğu olanaklardan faydalanabilmeli ve kendilerini bekleyen çevrim içi risklerden korunmalıdır.”
Emek Sömürüsü ve Kidfluencer’lar
Kidfluencer’lar birçok markanın pazarlama stratejisinde büyük bir yer tutuyor. Hal böyle olunca çocuklar, ürün tanıtımları, sponsorlu içerikler ve reklamlar aracılığıyla milyonlarca takipçiye ulaşarak markalara büyük bir pazarlama fırsatı sunmaya devam ediyor. Ancak aynı gizlilik ve mahremiyet problemlerinin oluştuğu gibi bundan dolayı da çocuk emeği sömürüsü oluşabiliyor. Machelle Hobson, Arizona’da yaşayan bir YouTuber’dı ve “Fantastic Adventures” adlı bir çocuk kanalı işletiyordu. Kanalda, kendisi ve çocukları, kurgusal hikayelerde rol alıyor ve milyonlarca takipçiye sahipti. Ancak 2019’da polis, Hobson’ın evinde çocuklarına kötü davrandığını ve hatta bazılarını kilit altında tuttuğunu tespit etti. Hobson, çocuklarına fiziksel ve duygusal olarak kötü davranmakla suçlandı ve çocukların kendi videolarında oyunculuk yapmaya zorlandığı ortaya çıktı. Bu durum, kidfluencer’ların emek sömürüsü ve istismar risklerini gösteren bir örnektir. Hobson, çocukların rol aldığı videoları üretmek için onların emeğini sömürmüş ve onları istismar etmiştir. Bu olayın ortaya çıkması, kidfluencer endüstrisinde birçok kişinin çalışma koşullarını ve emeğini yeniden değerlendirmesine neden olmuştur. Kidfluencer’lar, çocuk işçi olarak kabul edilebilir mi sorusu, yasal düzenlemeler ve etik kurallar ile ilgili tartışmalara neden olmaktadır. Kidfluencer’ların çalışma koşulları ve ürettikleri içeriklerin etiği tartışılmaya devam ederken, onların emeğinin sömürülmemesi ve istismara uğramamaları için yapılması gerekenler üzerine de düşünülmesi gerekmektedir.
Kaynakça
- Albayrak Sezerler, E. (2020). Sosyal medyada çocuk mahremiyeti: Ebeveynlerin Instagram’daki çocuk mahremiyetine bakış açıları.
- C.S. Mott Children’s Hospital. (2019). Parents’ Social Media Likes and Dislikes: Sharenting.
- Karakoç, E., & Ünlü, T. T. (2021). Oyun mu, İş mi? YouTube Kidfluencerları Üzerine: Karşılaştırmalı Bir Analiz. TRT Akademi.
- The A.V. Club. (2019, March 14). YouTube’s popular Fantastic Adventures channel terminated after abuse allegations.
- UNICEF Türkiye. (2017). Dünya Çocuklarının Durumu 2017: Dijital bir dünyada çocuklar
