Siber Zorbalık Artıyor!

Son yıllarda artan sosyal medya kullanımıyla beraber süregelen ve yeni nesil tehlike olarak nitelendirilen “siber zorbalık”, küresel bir sorun olmaya devam ediyor.  UNICEF’in Çevrimiçi Genç Türkiye araştırmasının (UNICEF,2019) sonuçlarına göre Türkiye’deki gençlerin internette gezinirken karşılaştıkları güvenlik riskleri arasında; zararlı yazılımlar, kişisel bilgilerin paylaşılması, yetişkinlere göre içeriğe ulaşma ve siber zorbalık yer alıyor. Türkiye’de ortaokul öğrencilerinin siber zorbalık konusundaki algı ve farkındalıklarını ölçmeyi amaçlayan ve Kocaeli Üniversitesi’nde TÜBİTAK’ın desteğiyle yürütülen Prof. Dr. Emel Baştürk Akça tarafından yürütülen Siber Zorbalık Nedir? Nasıl Mücadele Edilir?  araştırması’nın sonuçlarına göre:

• Türkiye genelinde öğrencilerin yaklaşık %12’si siber zorbalığa maruz kaldığını söylüyor.
• Öğrencilerin yaklaşık %10.5’i ise sözlü siber zorbalık yaptığını ifade ediyor.
• Siber zorbalık ve buna maruz kalan kişi oranlarının en yüksek olduğu ilin İstanbul olduğu görülüyor.
• İstanbul’da siber mağdur/kurban oranının %20’ye yaklaştığı, siber zorba olma oranının ise

%15’i geçtiği ise göze çarpıyor (Akça, 2013).

Siber zorbalık nedir ve çocuklar için güvenli dijital ortam nasıl sağlanır?

Siber zorbalık; Bir kişinin, bir başka kişiyi kasıtlı ve düzenli olarak rahatsız etmesi, zarar verme amacını taşıyan eylemlerde bulunması, incitmesi ya da korkutması olarak tanımlanabilir. (Siberay: Siber Suçlarla Mücadele Daire Başkanlığı)

  Siber zorbalık örnekleri: 

• Sosyal medyada bir başkasının rahatsızlık verici görüntülerini yayınlamak
• Bir başkası hakkında yalan ya da uydurma haberler yaratmak ve bunları yaymak
• Bir başkasının özel ya da mahrem bilgilerini sızdırmak
• Tehdit mesajları yollamak, hakarete varan ifadeler kullanmak
• Anonim hesaplardan taciz etmek, rahatsızlık vermek
• Bir başkasının hesaplarını ele geçirmek bu hesaplardan uygunsuz yayınlar yapmak
• Bir kimseyi ısrarla takip etmek
• Bir kimsenin paylaşımlarına kasıtlı olarak sürekli olumsuz yorumlar yapmak (SİBERAY, 2020)

Siber zorbalığın nedenleri nelerdir?

Neden biri siber zorba olmak ister? Zorbaların kendileri kadar nedenleri olabilir. Bazen, çevrimiçi taciz gibi görünen şeyler kazara olabilir. Metin mesajlarının, gönderilerin ve diğer çevrimiçi iletişim yollarının kişisel olmayan doğası, birinin şaka yapıp yapmadığını anlamayı zorlaştırabilir.

Ancak çoğu insan, zorbalık yapıldığını bilir çünkü zorbalık tekrarlayan hakaretler veya tehditler içerir. Zorbalık yapan insanlar da bir çizgiyi geçtiklerini bilirler. Bu bir kere yapılan bir şaka veya hakaret değildir. Sürekli taciz ve tipik eğlence taklitlerini veya öfkeyle yapılan bir kötü yorumu aşan tehditlerdir.

Çevrimiçi zorbalığın sonuçları nelerdir?

Bazen, diğer tür zorbalıklar gibi, çevrimiçi zorbalık ciddi ve uzun süreli sorunlara yol açabiliyor. Sürekli bir üzüntü veya korku durumunda olmanın stresi, ruh hali, enerji seviyesi, uyku ve iştah sorunlarına neden olabilir. Zaten depresif veya endişeli olan kişiler için, çevrimiçi zorbalık durumu daha da kötü duruma gelebilir. Çevrimiçi zorbalığa maruz kalan öğrenciler, okulda konsantre olmakta zorluk çekebilir ve bu da başarılarını etkileyebilir. Sadece zorbalık edilen kişi zarar görmüyor. Çevrimiçi zorbalık yapanlara verilen cezalar ciddi olma durumu olabilir.

Kaspersky Lab’ın bir araştırmasına göre, araştırmaya Türkiye’den katılan ve çocuk sahibi olan kullanıcıların %32’si çocuklarının siber zorbalık kurbanı olabileceğinden korkuyor ve %7’si çocuklarının son 12 ayda en az bir siber zorbalık olayının kurbanı olduğunu söylüyor.

Ayrıca, şirketin son bir yıl içerisinde iconKids & Youth ile gerçekleştirdiği bir anket, dünya çapında her 10 çocuktan 6’sının siber zorbalık konusunda endişe duyduğunu ortaya çıkardı. Bu, sorunun ciddiye alınması gerektiğini gösteriyor. Çocukların siber zorbalık sonucunda sanal ortamda edindikleri olumsuz deneyim, onların zihinsel ve fiziksel sağlığını etkileyerek sorunlara yol açabiliyor.

Türkiye’deki anne ve babalar risklerin farkında olsa da, aynı zamanda çocuklarını korumak için bir şey yapamadıklarını düşünüyor ve %27’lik bir kesim çocuklarının çevrimiçi ortamlarda ne yaptığına dair bir kontrol sağlayamadıklarını itiraf ediyor ve buna rağmen yalnızca %19’luk bir kesim çocuklarını internetteki tehditlerden koruyabilecek yazılımları kullanıyor.

 Ebeveynler çocuklarını nasıl koruyabilir?

(SyberMag-2017)

İşte çocuğunuzun siber zorbalığa karşı güvende olması için yapabilecekleriniz:

Onunla konuşun

Çocuğunuz internetle tanışır tanışmaz ona siber zorbalığın ne olduğuna dair bilgi vermeniz iyi olacaktır. Başına neler gelebileceğini anlamalı ve siber zorbalıkla karşılaşırsa kendisine yardım edilebileceğini bilmeli.

Kurallarınızı belirleyin

Çocuklarınıza başkalarını küçük düşürecek veya onları üzecek şeyler söylememeleri gerektiğini öğretin. Çocuğunuz yalnızca siber zorbalık kurbanı değil, siber zorbalığı uygulayan kişi de olabilir. Bu yüzden onu durum hakkında bilgilendirin; bu eylemin çok yanlış olduğunu ve ne gibi tatsız sonuçlar doğurabileceğini anlatın.

Cihazını elinden almak çözüm değil!

Çocuğunuzun elinden cihazını alarak benzeri bir durumun tekrarlanmasını engelleyebileceğiniz fikrine kapılmayın. Bunun yerine, ona bazı temel güvenlik ve gizlilik kurallarını öğretin. Bu kuralların ne olduklarını ne anlama geldiklerini ve özellikle de sosyal ağlarda neden bu kadar önemli olduklarını anlatın. Çocuğunuza cihazları veya sosyal medya hesapları özelinde gizlilik ve güvenlik ayarlarını nasıl değiştirebileceklerini, fotoğraflarının ve verilerinin yabancılar tarafından görülmesini nasıl engelleyebileceklerini gösterin.

Okul görevlileri ile konuşun

Çocuğunuzun sosyal medyada iletişim kuracağı kişiler ilk etapta okul arkadaşları olacaktır. Çocuğunuza siber zorbalık yapan kişi okulundan veya sınıfından olabilir. Bu yüzden okul otoriteleri ile konuşarak olası sorunları detaylı bir şekilde öğrenebilir ve gereken adımları birlikte atabilirsiniz.

Çok gerekiyorsa bir güvenlik yazılımından destek alın

Çocuklarınızın bilgisayar ve mobil cihazlarında ne yaptığını daima arkalarında durarak takip edemezsiniz. Ebeveyn denetimi özelliği sunan çeşitli güvenlik yazılımları sayesinde işiniz bir hayli kolaylaşabilir. Tabi ki bunları yaparken çocuğunuzdan gizlemeyin. Gizli bir şekilde takip etmektense samimi bir şekilde bunu ona açıklayın.

Siber zorbalık çağımızın bir hastalıklarından biri maalesef bunu tam olarak ortadan kaldıramayabiliriz ama önlemler alıp daha bilinçli, özgüvenli çocuklar ve gençler yetiştirebiliriz. Dijital medya onların dünyaları haline geldi, dolayısıyla dünyalarını elinden almadan orayı nasıl daha güvenilir, faydalı ve eğlenceli bir yer haline getirecekleri üzerine gitmeliyiz. Bu onlara yapacağımız en güzel destek olur.

Almina ÇEBİ

Kaynakça 

Cyberbullying: What is it and how to stop it. (n.d.). UNICEF. https://www.unicef.org/end-violence/how-to-stop-cyberbullying

In-Text Citation: (Cyberbullying: What Is It and How to Stop It, n.d.)

 What Is Cyberbullying. (2023, August 1). StopBullying.gov. https://www.stopbullying.gov/cyberbullying/what-is-it

In-Text Citation: (What Is Cyberbullying, 2023)

Ben-Joseph, E. P. (Ed.). (2022, August). Cyberbullying (for teens) – nemours kidshealth. KidsHealth. https://kidshealth.org/en/teens/cyberbullying.html