“Kidfluencer”: YouTube, Çocuklar için Bir Kariyer Hedefi Olabilir mi?

YouTube’da çocuklar milyoner olabiliyorlar, hem de bir gecede ve üstelik çok fazla emek harcamadan. Bu çocuklar arasında en çok kazanansa, Ryan Kaji. 8 yaşındaki Ryan, Ryan’s World (Ryan’ın Dünyası) adlı kanalında oyuncaklarıyla oynayarak 2018 yılında 22 milyon dolar kazandı. Günümüzde Ryan gibi şöhrete kavuşmuş binlerce çocuk var: Doğduğu günden itibaren ‘vlog’larda görünen bebekler, henüz 10 yaşındayken video oyun hilelerini övünerek anlatan yayıncılar, yatak odalarından sivilceyle baş etme tavsiyeleri veren genç kızlar… Geçen yaz Lego tarafından yürütülen, Amerika Birleşik Devletleri ve Birleşik Krallık’tan 3.000 çocuk ile yapılan anketin sonuçlarına göre, “vlogger/YouTuber” olmak, çocuklar arasında en çok imrenilen meslek (Astronotluk ise en az benimsenen seçenek). Bu gibi çocukları tanımlamak için kullanılan “kidfluencer”, yani “içerikle etki yaratan çocuk” ifadesi de gündelik İngilizcede yerini almış durumda.

Neden birçok çocuk video içerik üreticisi olmak istiyor? Aradıkları yalnızca şöhret mi; yoksa bu hedefin arkasında yaratıcılık, sosyalleşme ya da kariyer inşa etme gibi istekler mi var? Ebeveynleri onlara nasıl yardımcı oluyorlar? Peki ya binlerce dolar harcadıktan ya da okulu bıraktıktan sonra bütün bu planlar işe yaramazsa ne oluyor? MIT Technology Review dergisi, henüz o denli ünlü olamamış gençlerle röportaj yaparak onlara YouTube üzerinden ne elde ettiklerini soruyor.

Refuwe Mosomothane: 18 yaşında, Güney Afrika’da yaşıyor

Temmuz 2015’te, henüz 14 yaşındayken yüklediği ilk YouTube videosunda Refuwe Mosomothane, ellerini “çok fazla” hareket ettirdiği için özür diliyor. Videonun sonunda, söylenmesi neredeyse zorunlu olan “Beğenmeyi ve abone olmayı unutmayın” cümlesini söyledikten sonra ekran kararıyor ve karartı 1 dakika 56 saniye boyunca devam ediyor.

Bu, YouTube’a yeni başlamış bir aceminin yaptığı basit bir kurgu hatası. Hızlıca bugüne geliyoruz: Artık 18 yaşında olan Mosomothane’in videoları daha cilalı ve profesyonelce. Videoları, günlük yaşantısından kesitlerin -mezuniyet balosu için davet teklifleri, ekmek yapma projeleri, son okul yılının ilk günü- ve sitede popüler olmuş birtakım meydan okumaların karışımından oluşuyor.

Yine de, son iki yıldır haftalık videolarını düzenli olarak yüklemesine rağmen Mosomothane’in sadece 558 abonesi var. Bu sayı, herhangi bir gelir elde etmesi için yeterli değil (YouTube, kullanıcılarının gelir elde etmek için en az 1000 takipçiye sahip olmasını şart koşuyor). Mosomothane “Artış aşırı yavaş. Bir noktada ‘Tamam, artık bunu yapmanın bir anlamı yok’ dedim” diyerek omuzlarını silkiyor.

Öyleyse, video kurgulamak bile gününün 2-3 saatini alıyorken bu işe devam etmesini sağlayan ne? Bu soruya Mosomothane, “Yalan değil, zorlu bir yolculuk oldu… Fakat her şeyi yeniden değerlendirmek zorunda kaldım” şeklinde yanıt veriyor ve ekliyor: “Bir anlığına durdum ve kendime ‘Seni hâlâ destekleyen insanlar var’ dedim. Günümü kaydetmeyi, kurgu yapmayı da seviyorum. Kendime böyle hatırlatmalar yaptım”.

Ne kadar sürerse sürsün, Mosomothane 1000 aboneye ulaşmayı hedefliyor; ancak YouTube’un onun için muhtemel bir kariyer planı olamayacağı konusunda gerçekçi: “Güney Afrika’da YouTube’un çok istikrarlı bir şey olmadığını hissediyorum; bu yüzden YouTube ile yan uğraş olarak ilgilenmek, beni daha rahat hissettiriyor” diyor. Bunun işe yaraması için şimdiye dek kazandığı ivmeden çok daha fazlasına ihtiyacı var. Bir YouTube analiz internet sitesi olan Social Blade’e göre, bir YouTuber’ın günde 1000 izlenmeye erişmesi durumunda, günlük kazancının 25 sent ile 4 Amerikan Doları arasında olacağı tahmin ediliyor.

Liseden sonra, Mosomothane sinema okumayı planlıyor ve yapımcı olmayı hayal ediyor: “Yıllar içerisinde kanalımı oluştururken fark ettim ki bu iş çok eğlenceli, yaşamımın her günü yapmayı çok isterim. Burası, bu işi yapmama zemin hazırladı gibime geliyor. YouTube, ileriki yaşantımda ne yapmak istediğime karar vermeme yardımcı oldu, bu da bayağı iyi” diyor.

Dane: 10 yaşında, Amerika Birleşik Devletlerinde yaşıyor

Kasım 2016’da ilk abonesini kazandığında, 7 yaşındaki Dane, “İşte bu, ilk abone” başlıklı, minnet belirten bir video yükledi. Dane’in ilk abonesi, teşekkür videosunda arka planda, gözlüğü kafasında, gülümseyerek ona eşlik eden büyükannesiydi; Dane, videoda ona “çok çok” teşekkür ediyordu. Doğal olarak video, fazlasıyla izlendi. Çok aboneli YouTube kanallarında adı anılıp video Mashable ve Daily Dot’a çıktıktan, Reddit’te de popüler bir zincir oluşturduktan sonra Dane’in abone sayısı, kısa sürede 19.000’i geçti.

Dane’in serbest olarak zabıt kâtibeliği yapan 44 yaşındaki annesi Tammy, o günlerden beri oğluna “selam çakılan” her işin çetelesini tutuyor. 2018 yılında, zamanının en popüler YouTube yayıncısı olan Pewdiepie’ın, bir videosunda Dane’e gönderme yapmasıyla Dane’in abone sayısı 300.000’i aştı. Günümüzde Dane, kendi adını verdiği YouTube kanalında, 12 yaş altındaki çocukların çok sevdiği çoklu oyunculu “Roblox” gibi çevrimiçi oyunları oynarken çektiği videoları paylaşıyor.

Fakat Skype üzerinden bu röportajı yaptığımız sırada, Dane iki aydır video yayımlamamıştı. Yüklediği sondan ikinci videonun başlığı, “Kanalım ölmek üzere” idi. Her gönderisiyle birlikte bini aşkın takipçi yitiriyor. “Sanırım sık sık video yüklemediğim için böyle oluyor” diyor Dane, “Video çekemeyecek kadar üzgünüm bu konuda”. O bunları söylerken, yüz bin aboneyi geçtiği için ödül olarak verilen ve üzerinde YouTube oynatma tuşu olan gümüş plaket, kafasının üzerindeki duvarda ışıldıyor.

Dane, bir yandan daha fazla video çekmek için üzerinde bir baskı hissettiğini söylerken; bir yandan da büyüyünce YouTube’u meslek edinmeyi istediğini söylüyor. Bunun nedenini, “Çünkü gerçekten çok hızlı para kazanabilirsiniz” diye açıklıyor.

Konuşma boyunca görüntüye girmekten kaçınan annesi Tammy, Dane’in son üç yılda YouTube üzerinden 9.000 dolar kadar kazandığını söylüyor. Pewdiepie’ın kendisine yaptığı göndermeyle başına konan bu talih kuşunu Dane, Oklahoma’da en yakın arkadaşıyla küçük bir tatil yapmak için harcamayı seçmiş.

Dane, “Bana iyi geldi, çok eğlendim” diyor. Gelgelelim azalan izleyici sayısı işleri bozuyor. Satışa sunduğu ürünlere pek talep olmadığı gibi, hayran mektupları için özel olarak yaptırdığı posta kutusuna da kimseden bir şey gelmiş değil. “Bu, beni üzüyor; çünkü aslında insanların bana bir şeyler göndermesini isterdim” diyen Dane, bu sözünün ardından kamera karşısından kalkarak salondaki kanepeye uzanıyor.

Dane, büyüyünce YouTube yayıncısı olamazsa ne olmayı düşünüyor? “Kimyager olmak istiyorum. Bilimle çok ilgileniyorum, periyodik cetvel ve bunun gibi şeylerle ilgiliyim” diyor.

Siddhika: 7 yaşında, Hindistan’da yaşıyor

Yedi yaşındaki Siddhika, YouTube yayıncısı olmak istediğini bilecek yaşta; fakat neden istediğini gerçekten bilecek kadar büyük değil. O “Bilmiyoruuum” diye utangaçça vızıldarken annesi de ona, röportaj boyunca daha dik durmasını öğütlüyor. Konuşurken sessiz dursa da yayındayken doğal bir yetenek. Yaklaşık 200 abonesi olan Siddhika’sToysAndTales adlı kanalında Barbie kutuları açıyor; slime ve resimler yapıyor. Pek çaba gerektirmez gibi görünen bir özgüvenle, bir şeyler çizip boyuyor.

Barbie kutusu açma videosunun başında “Kanalıma hoş geldiniz,” diye bağırıyor, “Abone olmayı unutmayın!”.

Siddhika‘nın 33 yaşındaki bir yazılım mühendisi olan annesi Trishna, kızının “vlogger” dilini kendi başına kaptığını söylüyor. “Tek bir cümleyi bile ben söyletmedim”  diyor, “Bu kuşak, dizi ya da film izlemiyor. Kızım için varsa yoksa YouTube, öyle büyüdü. YouTuber olmak bu yüzden ona daha doğal geliyor sanırım”.

Trishna, Siddhika‘nın daha üç yaşındayken YouTube kanalı diye tutturmaya başladığını, ailenin ise ancak yedinci doğum gününden kısa bir süre önce video çekmeye giriştiğini söylüyor. Haftalık videoların çekilmesi bir saatten fazla, kurgulanmasıysa birkaç gün sürüyor. Trishna, “Kızım bana sürekli ‘Anne, ne yap et, hallet bu işi’ deyip duruyor. ‘Videolarımı hazırlamalısın; çünkü arkadaşlarım izleyecek, çok da eğlenceli’ diyor. İlgi görmeye başladığı bir yola girdi, bu da hoşuna gidiyor” diye konuşuyor.

Ancak Trishna için YouTube’dan gelecek şöhret, öyle yüceltilecek bir şey değil. Kanalının abone sayısını kızının bilmesine izin vermediğini ve kanal büyürse “ünlü havasına” girmesini istemediğini söylüyor: “Onun duyarsızlaşmasını istemiyorum. Ünlü olmak kolay değil, özellikle de bir çocuk için” diyor ve ekliyor: “Bunu çok uzun zamandır istiyor. Eğer bu işte büyürse, eğer iyi videolar, iyi içerikler hazırlayıp üstüne bir de hayran kitlesi oluşturabilirse o zaman destekleriz”. Öte yandan Trishna, işten güçten fırsat bulamazsa ya da Siddhika fikrini değiştirip kanalından utanmaya başlarsa o zaman ailece video hazırlamayı bırakabileceklerini söylüyor.

“Eğlenceli bir şey!” Siddhika nihayet röportajın sonuna doğru söze giriyor. Videlo (doğrusunu söyleyemiyor daha) çekmenin ve insanlara izletmenin eğlenceli olduğunu söylüyor. Trishna, kızının çok konuşkan olmamasından dolayı özür diliyor, “Röportaj nedir, onu bile bilmiyor” diyor; ama Siddhika’nın yanıtını bildiği bir soru var: Ünlü olmak ister misin? Yanıtı: “Evet!”

Nathan: 5 yaşında, İngiltere’de yaşıyor

Nathan, 3 yaşındayken ailesiyle bile iletişim kurmakta zorlandığı halde Ryan Toysreview kanalını izlemeye bayılıyordu. 2012 yılında Rusya’dan İngiltere’ye göç eden annesi Jenny, oğlunu konuşmaya teşvik edebilmek için ona bir YouTube kanalı açmaya karar verdi. 2017 yılında Nathan’ı aile dostu eğitici oyunlarla ve bilim kitleriyle oynarken, sayı sayarken ve ekrandaki renklerin adlarını söylerken kaydetmeye başladı. Kanalı QTiess, küçük ama tutarlı bir izleyici kitlesi kazandı. Jenny’nin anlattığına göre, kanal zirvedeyken Nathan ayda 10.000 izlenmeye ulaşıyordu.

Biz FaceTime üzerinden görüşürken Nathan, konuşmaya pek istekli durmuyor; kafasını annesinin kucağına gömüyor. Artık beş yaşına basmış olan bu çocuk, ara sıra başını kaldırıp 27’sindeki annesine, o bir “YouTube annesi” olarak hayatını anlatırken, merakla bakıyor.

“Evimizin bir köşesinde bir arka plan hazırlıyorduk. Masayı kurup her şeyi yerli yerine koyuyorduk. 15 dakikalık bir video için bir ila iki saat kayıt yapmak zorunda kalıyorduk” diyor Jenny. Aile ayrıca, yüksek kalitede çekim yapabilen bir kamera, bir üçayak ve ek donanımlar için yüklü miktarda para harcamış: “Bu iş için bir dünya oyuncak satın alındı. Bize para getirebileceğini düşündük. Sanırım 100 pound filan değerinde bir çek teslim aldık; fakat harcadığımız tutarın yanında şuncacık para şaka gibi kalıyor”.

Nathan’ın kanalı son iki yıldır kıpırtısız. Jenny, “Bu kanal onun için görev gibi bir şey olmuştu” diyor, “Kreşten huysuz ve yorgun geliyordu,  ben de ona ‘Hadi oynayalım! Hadi bir şeyler yapalım!’ diyordum. O anda, kendimi suçlu hissetmeye başladım. Bu onun çocukluğu. İçinden yapmak gelmiyorsa onu niye zorlayalım?”

Ne var ki Nathan, yeniden YouTuber olmak istiyor. Jenny, okuldaki çocuklar YouTube hakkında konuştuklarında Nathan’ın gururla kendi kanalından bahsettiğini söylüyor. Jenny ve kocası şimdi evlerinin arka tarafında, Nathan ve kız kardeşinin çekim yapmaya koyulacakları bir stüdyo inşa ediyor.

Geçimini kurutulmuş çiçek işinden sağlayan, aynı zamanda mimarlık ve iç mimarlık okumuş olan Jenny için videolar, hem yaratıcı birer ürün hem de çocuklarıyla vakit geçirmek için bir şans.  Kocası, çocukların videolardan para kazanabilmelerini, kendisiyse bu deneyimin ileriki hayatlarında onlara yardımcı olmasını umuyor.

“Medyaya girebilirlerse, hayatın onlar için daha kolay olacağını söyleyebilirim. Bu, YouTube’dan para kazanmaktan ziyade gelecekte tanınmalarıyla alakalı”  diyen Jenny, oğluna daha önce gelen modellik teklifini ise geri çevirdiğini kaydediyor ve ekliyor: “Şimdi biraz olsun büyüdüler, bunu yapmak istiyorlarsa onların seçimi olur. Oysa o zaman benim seçimim olurdu, ben de baskı yapmak istemedim”.

Kaynak

Tait, A. (2019). Meetthe wannabe kidfluencers struggling for stardom. MIT Technology Review