Video Oyunlarında Yaş Sınıflandırmalarını Değiştirebilen Öğeler: “Oyun Modları”

Oyun sektörünün her gün geliştiği çağımızda, video oyunları her yaştan çocuk için son derece çekici.  Ne var ki piyasada yetişkinlere yönelik içerik veya şiddet barındıran çok sayıda oyun mevcut. Bu nedenle, çocuklara uygun oyunları bulmak zor olabiliyor. Dahası, ebeveynlerin çocukları için uygun olduğunu düşündükleri oyunlar bile aslında çocuklar için uygun olmayabilir. Bunun en büyük nedenlerin başında, oyunlara daha sonradan indirilebilen ve oyun dinamiklerini değiştiren ya da genişleten “oyun modları” geliyor.

Değiştirme anlamındaki modifikasyon sözcüğünün kısaltması olan “mod” terimi, bir video oyununun işleyişini ya da grafiklerini değiştirmek üzere oluşturulan üçüncü taraf yazılımlar için kullanılıyor. Oyun içinde küçük değişiklikler ve ince ayarlar yapmaktan oyunu baştan yaratmaya kadar geniş bir uygulama sahası bulunan modlardan bir bölümü zararsızken; bazı modlar ise epey riskli olabiliyor. Birtakım ölçütlerle belirli bir yaş sınırlandırması getirilmiş oyunların sınırı, bu modlarla birlikte daha ileri yaşlara çıkabiliyor ya da oyun, hitap ettiği söylenen kitleye artık hitap etmez duruma gelebiliyor.

Yaş sınıflandırma ölçütleri nasıl yapılıyor?

‘Avrupa Yaş Sınıflandırma Modeli’ başlıklı çalışmaya göre, oyunların yaş aralıklarını belirlemede dikkate alınan ölçütler şunlar:

– Şiddet

– Ayrımcılık

– Cinsellik/çıplaklık

– Uyuşturucu madde

– Korku/dehşet

– Kaba ve cinsel içerikli dil

– Kumar

Avrupa Oyun Bilgi Sistemi işaretleri olarak bilinen yaş sınıflandırma simgeleri, oyunun uygun olduğu yaş grubunu belirliyor. Avrupa ülkelerinin farklı ulusal değerlendirme şemaları da dikkate alınarak oluşturulan sistemde, beş adet yaş sınıflandırma seviyesi (3, 7, 12, 16 ve 18) kullanılıyor.

Oyun modları nasıl indiriliyor ve nasıl bir risk oluşturuyor?

İnternet üzerinden herkese açık internet sitelerinden kolayca erişilebilen ve indirilebilen oyun modları, oyunun temelde hitap ettiği kitlenin yaşına uygun olmayan özellikler barındırabiliyor. Şiddet öğeleri, uyuşturucu madde ve cinsellik içeren modlar devreye girdikten sonra daha küçük yaştaki oyunculara hitap eden oyunların niteliği de değişmiş oluyor. Bu durumda ebeveynler, çocuklarının kendilerine uygun bir oyun oynadığını düşünürken; aslında çocuklar, çok farklı içeriklere maruz kalabiliyor.

Bu durumda ebeveynler ne yapabilirler?

Ebeveynlerin bu konuda atması gereken ilk adım, internet üzerinden çocuklarının oynadığı oyunları araştırmak ve bunların ne gibi modlara sahip olduğuna bakmak. Mod dosyaları, genellikle ilgili sitelerde kategoriler halinde bulunuyor. Bunun dışında, herhangi bir modun oyun içerisinde mevcut olup olmadığına bakılmalı. Bunun için izlenmesi gereken adımlar ise şöyle:

• Bilgisayarda “oyun” simgesini bulun.
• Bilgisayar fareniz ile sağ tıklayıp “dosya konumunu aç” tuşuna basın.
• Karşınızda açılacak olan pencerede “mod” klasörünü arayın.
• Eğer klasör yoksa, herhangi bir mod mevcut değil demektir. Klasör varsa bu klasöre tıklayın ve içinde herhangi bir dosya olup olmadığını kontrol edin.
• Eğer mod klasöründe dosya mevcutsa, dosyanın adını internet üzerinden aratarak nasıl bir içeriğe sahip olduğunu öğrenebilirsiniz.

Kaynakça

Özhan, S. (2011). Rating and Classification Systems for Digital Games and Recommendations for Turkey. Aile ve Toplum Yıl: 12 Cilt: 7 Sayı: 25 Nisan-Mayıs-Haziran.

Rosen, Z. (2005). Mod, Man, and Law: A Reexamination of the Law of Computer Game Modifications. Chicago-Kent Journal of Intellectual.

Sotamaa, O. (2008). When The Game is Not Enough: Motivations and Practices among Computer Game Modding Culture. SAGE Publications.